Toshkent moliya instituti sh. H. Tashmatov, X. S. Asatullayev, Z. G. Allaberganov



Download 7,3 Mb.
Pdf ko'rish
bet97/174
Sana19.08.2021
Hajmi7,3 Mb.
#151370
1   ...   93   94   95   96   97   98   99   100   ...   174
Bog'liq
АРМ Tashmatov Sh H Iqtisodiy ta'limotlar tarixi Darslik 2019

iqtisodning 
boshlanishi va soliqqa  tortisK’  asari  nashridan  so‘ng  boshlangan  kuchli 
tanqidlardan)  D. 
Rikardoning  iqtisodiy  ta’limotlaridagi 
muhim 
g ‘oyalarini  qutqarishga  harakat  qilgan.  Millning  asarlari  uning 
g ‘oyalarini  eng  yuqori  nuqtaga  yetganligi  bilan  ajralib  turadi,  chunki 
uning  asarlarida  klassik  iqtisodiy  ta’limotning  qaytadan  ko‘rib  chiqishi 
hamda  Rikardo  ta ’limotlarini  saqlash,  uning  asosiy  kamchiliklarini 
bartaraf  etilishini  ko‘rishimiz  mumkin.  Millni  iqtisodiyotga  qo‘shgan 
hissasini  aytishdan  oldin,  Rikardoning  ko‘plab  tanqidlaridan  bir 
nechtasiga  Millning  bergan  javoblarini  tahlil  qilish  zarur.  Ular  uchta 
asosiy manbaga asoslangan.
Birinchisi, 
ingliz 
iqtisodiyoti  borasida  to‘plangan  amaliy 
ma’lumotlar  va  Rikardo  iqtisodiy  ta’limotlari  o ‘rtasidagi  farqlaming 
o‘sib  borayotganligi.  Jumladan,  Rikardo  g ‘oyasining  asosini  tashkil 
qilgan  Maltusning  “Nufus  qonuni”ga  zid  ravishda  aholi  sonining  oshib 
borishi  bilan  kishi  boshiga  daromadning  o‘sib  borayotganligi  “Nufus 
qonuni”ga  ko‘ra  kamayishi  kerak  edi,  lekin  texnologiyalaming  tez 
rivojlanishi  natijasida  qishloq  xo‘jaligining  o‘sib  borayotganligi 
kuzatilgan.
Ikkinchidan, 
iqtisodiyot  fani  borgan  sari  kasbga  aylanib 
bormoqda va mos ravishda qabul qilingan ta’limotlarga ko‘proq tanqidiy 
fikrlar  bildiriladi.  Iqtisodchilar  Rikardoning  nazariy  g ‘oyalari,  ya’ni 
qiymatning  mehnat  nazariyasi  va  narxlami  belgilashda  foydaning  rolini 
hamda  uning  talabga  boMgan  ta’sirini  aniqlash  asosida  ishlashni 
boshlashdi.
154


Uchinchidan, 
iqtisodiy  g ‘oyalaming  texnik  tarkibiga  e’tibor 
bermasdan  kelayotgan bir qator gumanitar va jamiyatshunos yozuvchilar 
Rikardoning 
iqtisodiy 
ta’limotlarini 
o‘zida 
aks 
ettirgan 
va 
rivojlanayotgan kapitalistik iqtisodiy ta’limotlami tanqid qilishdi.
Bir  qator 
iqtisodiy 
ta’limotlar 
va  hodisalar 
D.Rikardo 
ta’limotlarining tanqidi  natijasida  vujudga keldi.  Sey  qonuni,  D.Rikardo 
va  Djems  Milllar  tomonidan  ilgari  surilgan  nazariya,  ya’ni  iqtisodiyot 
avtomatik  ravishda  to‘liq  bandlikni  ta’minlashi,  talab  va  taklif asosida 
o‘zini  o‘zi  tartibga  solishi,  ba’zi  ortodaksal  iqtisodchilar  jumladan, 
K.Marks  tomonidan  rad  qilindi.  Bundan  tashqari  Fransiya,  Shvetsariya, 
Germaniya  va  Angliya  sotsial  adabiyoti  namoyondalari  tomonidan 
klassik  ta’limot,  ya’ni  iqtisodiy  kelishuv  kapitalistik  iqtisodiyotning 
to‘siqlardan xoli bo‘lishi orqali eng yaxshi natijalarga erishishiga shubha 
bildiriladi.  XIX  asrdagi  bu  ta’limotning  eng  kulminatsiasi  Marksning 
“Kapital”i edi.20
J.S.Mill  klassik iqtisodiy  maktabni  yakunlovchilaridan  biri  sifatida 
iqtisodiy  ta’limotlaming  rivojlanishiga  juda  katta  hissa  qo‘shdi.  Biz 
uning asosiy iqtisodiy nazariyalarini quyida ko‘rib chiqamiz.
Unumli  mehnat  nazariyasi  J.S.Millning  bu  nazariyasi  o ‘z 
mohiyatiga  ko‘ra  A.Smit  nazariyasi  bilan  hamohang.  J.S.Millning 
ta’kidlashicha faqat  unumli mehnat  (natijasi  ko‘rinib  turadigan  mehnat) 
"boylik”  y a ’ni  “moddiy  n e ’m atlar”ni  yaratadi.  Uning  nazariyasidagi 
yangilik  shundan  iboratki,  mulkni  muhofaza  qiluvchi  mehnatni  va 
jam g‘armalami  ko‘paytirishga  imkon  beruvchi  malakaga  ega  bo‘lish 
uchun sarflanadigan mehnatni  ham  unumli,  deb  hisoblaydi.  J.S.Millning 
tasdiqlashicha  agar  bu  iste’mol  “jamiyatning  ishlab  chiqaruvchi 
kuchlarini  qo‘llab-quvvatlasa  va  ko‘paytirsa”,  unumli  mehnatdan 
keladigan  daromadlar  unumli  iste’mol  hisoblanadi.  Uningcha  unumsiz 

Download 7,3 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   93   94   95   96   97   98   99   100   ...   174




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish