Toshkent moliya instituti sh. H. Tashmatov, X. S. Asatullayev, Z. G. Allaberganov

Monetar  konsepsiyasining  keynschilikdan  farqi.  Yuqorida  qayd 
qilib  o ‘tilganidek,  pul  siyosati  pul  talabi  va uning taklifi  o‘rtasida nisbat 
o'matishga yo'naltirilgan  bo‘lishi  kerak.  Pul  taklifining  o‘sishi  (pulning 
o‘sish  foizi),  baholar  barqarorlikni  ta’minlaydigan  darajada  bo‘lishi 
lozim.  M.  Fridmen  fikriga  ko‘ra  bunday  darajani  aniqlash  juda 
murakkab.  Markaziy  bank  prognozlarida  xatolar  tez-tez  uchrab  turadi. 
Iqtisodiy  rivojlanishga  aynan  qaysi  omillar  ta’sir  ko'rsatayotganligini 
aniqlash  qiyin  va  hatto,  mumkin  emas.  Qabul  qilinayotgan  qarorlar 
kechikkan  bo‘lishi  va  ba’zida  qarama-qarshi  natijalami  keltirib 
chiqarishi  ham  mumkin:  masalan,  ba’zan  ishlab  chiqarishning  o‘sishini 
rag‘batlantirish  ko‘zda  tutilganda,  pasayish  kelib  chiqadi,  ya’ni  qabul 
qilingan qaror o‘sishga to ‘sqinlik qiladi.
Markaziy  bank  qisqa  muddatli  tartiblashning  konyunk-turali 
siyosatdan voz kechishi  va iqtisodiyotga  uzoq muddatli  ta’sir ko‘rsatish, 
pul  massasini  asta-sekin  ko‘paytirib  borish  siyosatiga  o ‘tishi  kerak.  Pul 
massasi nominal  YalM ga ta’sir ko‘rsatadi.
Keyns
Fridmen
D avlatning bozor x o ‘jaligiga 
aralashuvi  zarur
Bozor o'zini  o ‘zi tartiblashga qodir
Ish bilan bandlik yalpi talabga b o g iiq
Iqtisodiyot o ‘zi  ishlab chiqarish va ish 
bilan  bandlik darajasini  o ‘matadi
Pul  m assasi  ishlab chiqarishga 
nisbatan xolis  (yomon ham, yaxshi 
ham ta ’sir etmaydi)
Pul massasi — baholam ing o ‘sishi va 
konyunkturaning o'zgarishi 
sababchisidir
A sosiy m uam m o -  ishsizlik
Asosiy muammo — inflyatsiya
O 'zgaruvchan pul  siyosati  lozim
Barqaror pul siyosati zarur
Byudjet kam omadi — talabni 
rag'batlantirish vositasi
Byudjet kam om adi — inflyatsiya 
sababchisi
Monetar  konsepsiya  va  monetar  tavsiyalar  keynschilikdan  farq 
qiladi,  ba’zan  esa  unga  qarama-qarshidir.  Shu  bilan  birga  iqtisodiyotni 
tartiblash  muammosidagi  bu  ikki  yondashuv  o'rtasiga  katta  chegara
262

---

qo‘yish  ham  noto‘g‘ri.  Har  ikkala  nazariya,  eng  avvalo,  bozor 
iqtisodiyoti sharoitida qo‘llanishga qurilgan.  Ma’lum ma’noda har ikkala 
nazariya  bir-birini  o‘zaro  to‘ldirib  turadi  (umumiy  daromadni  aniqlash 
nazariyasini  tashkil  etadi).  J.M.Keyns  daromadlarining  xarajatlarga 
miqdoriy  bog‘liqligini  asoslab  berdi,  M.Fridmen  esa  daromadlaming 
pulga  bog‘liqligini  ko‘rsatib  berdi.  Shu  bilan  birga  J.M.Keyns  va 
M.Fridmen  yondashuvlari  o‘rtasida  ayrim  farqlar  mavjud.  Ulaming 
ba’zilarini  umumiy sxemali ko‘rinishda aks ettirish mumkin:
Monetarizm  ham, 
Keynschilik  ham  iqtisodiyotni 
tartiblash 
zamrligidan  kelib  chiqadi.  Ulaming  nazariy  tavsiyalari  muayyan  bir 
davrda  qo‘l  kelsa,  boshqa  davrda  ish  bermaydi.  Shu  bois  iqtisodiy 
vaziyat va sharoitlarga qarab ulardan foydalanish maqsadga muvofiqdir.