Тошкент молия институти с. С

Интернет пайдо бўлмасдан аввал мумкин бўлмаган янги турдаги ҳизматларнинг юзага келиши. 1990 йилдан ҳозирги давргача қадар интернет тармоғи ва информатион технологиялар имкониятларидан фойдаланишга асосланган бир қанча янги маҳсулотлар ва ҳизматлар бозорлари пайдо бўлди. Масалан, мессенжерлар, агрегаторлар, интернет қидирув тизимлари, интернет реклама, электрон cоучинг, электрон таълим ва бошқалар. Янги турдаги ҳизматларнинг пайдо бўлишига яққол мисол бўлиб, электрон савдони келтиришимиз мумкин. 2017 йил маълумотларига кўра, электрон савдо Англияда 13.6% ини, Германияда 13,1% ни, Россияда чакана савдоннг 4,2% ни ва Хитойда 9.6% ни ташкил қилган. Хитой интернет савдосининг 2015 йилдаги айланмаси эса 400 миллард доллар атрофида бўлганлиги қайд этилган. Ҳозирги даврда ижтимоий тармоқларнинг ҳам оммавийлиги борган сари ортиб бормоқда. Жамиятнинг ривожланиши электронбизнеснинг ривожланиши ва бошқарилиши учун янгидан-янги имкониятлар яратиб бермоқда. Масалан, маълумотларни булутли усулда сақлаш ва уларни бошқариш ҳизматлари бизнес учун мисли кўрилмаган имконияталар яратиб бермоқда. Энди фирма ва ташкилотлар иш юритиш учун офис майдонлари, дата-марказлар талаб

қилмайдилар, информатион тизимлар яратишга эса катта миқдордаги инвестициялар жалб қилишнинг ҳожати қолмайди.

• 
  Електрон бизнес соҳасидаги компанияларнинг капитализацияси фойдаланувчилар сонига ва улар сонининг кўпайишига боғлиқ бўлиб қолади. Бу эса компанияларга сотувдан катта миқдордаги даромад олинишларига сабаб бўлади. Масалан, ЁуТубе бир кунда 100 миллион сўров олади, Фаcебоокда эса 2 миллиарддан кўп иштирокчилар мавжуд. Ҳудди шу жуда катта фойдаланувчилар гуруҳини қамраб олиш нафақат капитализацияни кўпайтиради, балки рекламада ҳам катта миқдордаги маблағ ишлаб олишга сабаб бўлади. Масалан, 2015 йилда Фаcебоок рекламанинг ўзидан 26,9 миллиард доллардан ортиқ маблағ ишлаб олди. 2016 йил натижалари бўйича Фаcебоокнинг йиллик даромади 27,6 миллиард долларни ташкил қилиб, соф фойда 10,2 миллиард долларни ташкил этган. Шундай қилиб, рақамли иқтисодиёт
  

– янги иқтисодий муҳит бўлиб, у бизнес учун янги ва жуда катта имкониятлар яратиб беради.

• 
  Рақамли иқтисодиойт шароитларида рақобат курашининг тузилиши ва ҳарактери ҳам буткул ўзгариб кетади. Аниқ ва равшан қилиб таъкидлаш мумкинки, рақамли иқтисодиёт ва электрон тижоратнинг янги технологиялари таъсирида бизнес-моделлар ҳам ўзгариб кетади. Масалан, йўловчилар ташиш бозоридаги агрегатор-компаниялар (ГеттТахи, Яндех.Тахи кабилар) транспорт компанияларинг иш фаолиятига кўпгина ўзгаришлар киритиб, уларни истеъмолчиларга анча яқинлаштиришга эришдилар. Озиқ-овқат етказиб бериш компаниялари ҳам сотувчиларни истеъмолчиларга яқинлаштирб бердилар ва рақобатли бозорда катта муваффақиятларга эришдилар. Буларнинг натижасида анъанавий офф-лайн компаниялар ўз бизнесларини трансформация қилишга ёҳуд он-лайнга ўтишга мажбур бўладилар. Бу ҳолат эса тадбиркорларга интернетда ўз бизнесларини ташкил қилишга ундайди. Ҳозирги даврда электрон тижорат
  

каналларининг қандайлигига боғлиқ равишда АМАЗОН ёки ОЗОН сингари тўла он-лайн компаниялар, ижтимоий тармоқлар, мессенжерлар, эБай, АВИТОлар ёҳуд анъанавий оф-лине бизнесга ўз электрон тижорат каналларини жойлаштирган савдо тармоқлари, интернет магазинлар ва логистик компаниялар мавжуд.

• 
  Рақамли иқтисодиёт тезкор бизнес-аналитика таҳлили асосида бизнес учун янги ғоялар қидириш ҳамда мижозлар билан тескари алоқани амалга ошириш имкониятини яратиб берди. Бу эса потенциал мижозларнинг инновацион кутишларига нисбатан реактив равишда таъсир қилиш имконини яратди. Бундай ишлар натижасида Гоогле Аналитиcс ва Яндекс.Метрика каби бепул сервислар ҳосил бўлди.
  
•