ko’rsatadi. Tor doiradagi tanlanganlarga mansub bo‘lgan hukumat va moddiy
farovonlik aslo jamoatchilikda ishonch uyg‘otmaydi. Albatta, dollar, evro va iena
iqtisodiyotiham moliya va hukumatning markazlashuv darajasi kattaligi bilan
ajralib turadi, boylar va kambag‘allar o‘rtasidagi farq esa 1930-yillar darajasiga
Toshkent Moliya instituti
R.H. Ayupov va G.R. Boltaboeva
yetdi. Biroq bu an’anaviy valyutalarjamoatchilikni o‘z tomoniga jalb qilishga
muhtojlik sezmaydi. Kriptovalyutalar esa bu masalalar, halq va davlat orasidagi
munosabat masalasining qandaydiryechimini taklif qilishi lozim, aks holda
ularning kelajagi bo‘lmaydi. Ayrimlar mavjud infratuzilmaga tayanadi va unga
kengroq aholi guruhlari ulanishi uchun imkoniyatni ta’minlash usullarini izlaydi.
Ular kriptovalyutalarni aholining eng bebahra qatlamlari imkoniyatlarini
kengaytirish uchun bir vosita sifatida ilgari suradilar. Kriptovalyutalar sohasida
bunday loyihalarni amalga oshirish imkoniyatini ko‘rib chiqadigan hisoblash
texnikasi bo‘yicha muhandislar ehtimol, bitkoin texnologiyasi kelajagini
belgilashda ham yetakchi rol o‘ynaydilar. Chamasi, aynan ularning g‘oyalari
ajoyib kunlarning bir kunida kriptovalyuta pul tizimining rivojlanishiga turtki
beradilar va u shundagina kriptoiqtisodiyot texnologiyasi kelajakni harakatga
keltiradigan asosiy kuchga aylanadi.
Bitkoin kamchiliklarini muqobil kriptovalyutalar yordamida, masalan, turli
ko’rinishdagi altkoinlar yordamida bartaraf etishga harakat qilinadi. Hozirgi paytda
bunday bitkoin imitatorlarining bir necha yuzlab turlari mavjud. Ularning
ko‘pchiligining kelajagi yo‘q, chunki ular tez boyib ketish niyatida yoki hazil
tariqasida joriy qilingan. Biroq shundaylari ham borki, ular foydalanuvchilar
guruhlarida
kriptovalyutalarni
taqsimlash
sohasida
o‘yin
qoidalarini
o‘zgartirishning ilg‘or yo‘llarini taklif qiladilar. Ularning asoschilari o‘z
loyihalarini adolatliroq va yanada barqaror g’oya sifatida reklama qiladilar. Ular
bitkoindan markazlashmagan tuzilmaning eng yaxshi xususiyatlarini olishadi, lekin
bunda uning kamchiliklaridan, shu jumladan, «qurollanish poygasi», ortiqcha
elektr energiyasi iste’moli, hisoblash resurslarini sanoat usulida markazlashtirishga
intilishdan xalos bo‘lish imkoniyatlarini axtaradilar. Kriptovalyutalar raqamli
iqtisodiyot sohasidagi yangi o‘yinchilar bilan taqqoslaganda, asos soluvchi katta
ustunlikka ega, shu sababli, ko‘pchilik ishlab chiquvchilartamomila yangi to‘lov
tizimlari ishlab chiqish bilan shug‘ullangandan ko‘ra kriptovalyutalarning
kamchiliklarini bartaraf qilgan ma’qul deb hisoblaydilar. Lekin shunga qaramay,
muqobil kriptovalyutalarning eng yaxshi namunalari bitkoinga nisbatan kuchli va
Toshkent Moliya instituti
R.H. Ayupov va G.R. Boltaboeva
potensial
konstruktiv
raqobatbardoshlikka
ega,
bu
esa
umuman
kriptovalyutalarning yanada rivojlanishiga hizmat qiladi.Hozirgi kunda barcha
muqobil kriptovalyutalar orasida Charli Li tomonidan ixtiro qilingan laytkoin eng
muvaffaqiyatlilaridan biri sifatida tanilgan. Laytkoin muvaffaqiyatining siri
maynerlar tomonidan tranzaksiyalarni bitkoinga kiritish uchun foydalaniladigan
xeshirlash jarayonining boshqaroq amalga oshirilishdan iborat. Bundan tashqari, Li
tizimi maynerlar orasidagi raqobatni ko‘rib chiqadi, lekin uning algoritm sifatida
ma’lum bo‘lgan xeshlashtirish usuli maynerlarga bitkoin bilan taqqoslaganda,
xeshing maqsadlariga erishishni biroz yengillashtiradi.Laytkoinning asosiy
kamchligi - agar tarmoqda bir vaqtning o‘zida yetarli sondagi maynerlar
bo‘lsmasa, «51%hujum» riskiortishi mumkin. Ayrim mutaxassislarni esa bu
algoritm asosidagi valyuta mayningi kamroq himoya qilinganligi, «ishning
isbotlari» unchalik ishonchli emasligi va nazariy jihatdan bu blokcheynga noto‘g‘ri
tasdiqlangan soxta tranzaksiyalar kirishi ehtimoliga yo‘l qo‘yishi imkoniyatlari
mavjudligi
xavotirga
soladi.
Biroq
hozirgi
paytgacha
laytkoin
yirik
omadsizliklardan qochib qolishga erishgan. Vaqt o‘tishi bilan u ekologik jihatdan
havfsizroq bo’lishi va bitkoinning demokratik raqobatchisiga aylanishi
mumkin.Algoritm asosidagi mayning bu – «51% hujum»ning oldini olish va
bitkoin mayningini nomarkazlashtirish uchun yagona yechim emas. Ayrim
muqobil kriptovalyutalar, jumladan, nextkoin va pirkoinlar resurslar sig‘imi va
harajatlar katta bo‘lishini talab qiladigan «ish isbotlari – Proof of Work -
Do'stlaringiz bilan baham: 
