Toshkent moliya instituti r. H. Ayupov, G. R. Boltaboeva raqamli iqtisodiyot asoslari

Online  to  Offline

(O2O

) 

turidagi tijorat odatiy raqamli texnologiyalarga yangi hayot bag’ishlashi mumkin. 

Boshqa  tomondan  esa  chakana  savdo  gigantlari  ham  iste’molchilarga  raqamli 

dunyoda  an’anaviy  magazinlarga  o’xshash  bo’lgan  imkoniyatlar  taqdim 

etayaptilar. Yuqoridagi ikki jarayonni bir so’z – 

omnikanallilik 

deb atash mumkin. 

2018-yildan boshlab 

Ozon, Wildberries, Globus

 va 

Ashan

 kompaniyalari online 

riteyl  orqali  mahsulotlar  savdosini  boshlaganlar. 

Compo

  kompaniyasining 

B2B 

---

Toshkent Moliya instituti 

R.H. Ayupov va G.R. Boltaboeva 

 

loyihalar bo’yicha rahbarining bildirishicha, online chakana savdo hajmi haridorlar 

ko’payishi  tufayli  o’sib  bormoqda,  chunki  uch-to’rt  yillar  avval  online  harid 

qilayotgan katta avlod vakillari ham offlaynda ishlashga ancha o’rganib qolganlar. 

Agarda  onlayn  va  offlayn  bir-biriga  o’zaro  birikib  ketsa,  u  xolda  omnikanallilik 

onlayn  savdoda  potentsial  xosil  qilishi  mumkin.  Oflayn  magazinlar  esa  onlayn 

zakazlar  topshiriladigan  punktlar  rolini  o’ynay  boshlaydi. 

Alibaba  Group

 

kompaniyasining  tajribasiga  ko’ra,  omnikanallilik  xossasi  kompaniyaning 

sotuvdan  bulutli  yechimlargacha  hamda  o’z  mustaqil  to’lov  tizimigacha  bo’lgan 

butun bir ekotizimdir. Masalan, 

Wildberries

 da bir necha yillardan buyon har bir 

registratsiya qilingan foydalanuvchining ichki  elektron hamyoni mavjud. U orqali 

zakaz  pulini  to’lash  va  tovar  qaytarilgan  taqdirda  pullarni  qaytarib  olish  ham 

mumkin.  Ammo  omnikanallilik  ham  tarix  sahifalaridan  o’rin  olib,  yangi,  new 

retailga  asta-sekin  o’z  o’rnini  bo’shatib  bermoqda.  Bunda  kompaniya  uchun 

sotuvchi  haridorga  tovar  yoki  hizmatni  qaerda,  qanday  va  qachon  taklif  qilishi 

muhim emas, chunki barcha hollarda ham onlayn offlaynga xizmat ko’rsatadi.  

 

Statista

  ning  ma’lumotlariga  ko’ra,  2017  yilda  elektron  tijoratning 

B2B

 

sektorida  tranzaktsiyalarning  umumiy  miqdori  $7,66  trillionga  yetdi  va  uning 

hajmi 

B2C

  sektorga  nisbatan 

($2,143  trillion

)  uch  martadan  ko’proq  ortdi. 

So’rovlar  natijasida 

B2B

  internet  savdosida  konversiyaning  o’rtacha  koeffitsienti 

10% bo’lsa, 

B2C

-sektorda bu ko’rsatgich 3% lar atrofida ekanligi aniqlangan. Bir 

martagina 

Amazon

 da haridni amalga oshirgan tadbirkorlar uning juda qulayligiga 

qoyil  qolib,  o’zlarining  bizneslarida  ham  bunday  usullarni  qo’llashni  istab 

qoladilar. Natijada tadbirkorlar endi haridlarni sotuv bo’limining mas’ul hodimidan 

emas,  balki  web-sayt  orqali  amaliga  oshirishni  istab  qoladilar.  Masalan,