Toshkent moliya instituti "pensiya ishi" kafedrasi "davlat xaridi"

 
Federal xaridning Markazlashgan axborot tizimi,
 
Evropa Ittifoqiga 
kiruvchi mamlakatlarning davlat xaridi tizimi,
 
“EIning rasmiy jurnali”,
 
“Kundalik 
elektron tender”, Germaniyaning davlat xaridi tizimi,
 
Davlat buyurtmasi Forumi”,
 
Davlat xaridini tashkil qilishning xalqaro moliya institutlari tajribasi 
 
1.  Davlat xarid tizimi tashkil etish va boshqarishning AQSH tajribasi 
 
Davlat xaridini tashkil etish jarayonlarini boshqarish sohasida O’zbekistonda 
amalga  oshirilayotgan  islohotlar,  davlat  mablag’larini  samarali  boshqarish, 
shuningdek,  xarid  jarayonlarida  raqobat  muhitini  shakllantirish,  kichik  biznes  va 
tadbirkorlik  sub’eklarini  ushbu  sohaga  kengroq  jalb  etish  kabi  qator  maqsadlarni 
ko’zlaydi.  
Davlat  va  mahalliy  organlar  xaridining  samarasi  amaldagi  qonunchilik, 
davlat  xaridini  tartibga  soluvchi  organlar  faoliyatining  samarasi  hamda  xaridni 
amalga  oshiruvchi  xodimlarning  professionallik  darajasi  kabi  omillarga  bevosita 
bog’liq. 
Davlat xaridini boshqarishning  xorijiy tajribasi, xususan, AQSh, Avstraliya, 
Evropa  Ittifoqi  va  boshqa  rivojlanayotgan  davlatlar  amaliyotini  o’rganish  hamda 
ularning  ijobiy  tajribalarini  mamlakatimiz  davlat  xaridi  tizimini  boshqarishning 
samarali mexanizmalarini joriy etishda qo’llash muhim ahamiyat kasb etadi. 
Davlat  xaridini  tashkil  etishda  AQSh  tajribasini,  ushbu  mamlakatda  davlat 
xaridini davlat moliyasi tarkibidagi o’rnini tahlilidan boshlaymiz. AQSh hukumati 
mudofaani  ta’minlashga,  ta’limga,  shifoxonlar,  yo’l  qurilishi  va  boshqa 
umumjamiyat  ehtiyojlarni  moliyaviy  ta’minlash  uchun  davlat  xarajatlarni  amalga 
oshiradi.  AQShda  shtatlar  hukumati  va  mahalliy  o’z-  o’zini  boshqarish  organlari 
tovarlar  va  xizmatlar  sotib  olish  uchun  federal  hukumatga  nisbatan  ham  ko’proq 
xarajatlarni amalga oshiradi.  

---

Quyidagi  1-jadvalda  AQShda    davlat  xarajatlarining  taqsimlanishi  aks 
ettirilgan. Jadval ma’lumotlari ikki xil tartibda ajratilgan: birinchidan – xarajatlarni 
federal  va  shtatlar  hamda  o’z-o’zini  boshqarish  organlari  o’rtasida  ajratib 
ko’rsatilgan;  ikkinchidan  –  davlatning  umumiy  xarajatlari  hamda  tovarlar  va 
xizmatlar  sotib  olishga  yo’naltirilgan  qismi  (ya’ni  ijtimoiy  to’lovlarni  ajratgan 
holda) aks ettirilgan. Ijtimoiy to’lovlar (transfertlar) – bu uni oluvchilarga tovarlar 
va xizmatlar taklif etilmasdan, to’lanadigan mablag’lardir.