Toshkent moliya instituti o‘quv-uslubiy boshqarma tomonidan ro‘yxatga olindi

9.
Xususiy kapital va moliyaviy natijalar hisobi 
Xo‘jalik subyekti kapitali, uning tarkibi (ustav, qo‘shilgan, rezerv). Kapitalning 
korxonada tutgan o‘rni va vazifalari, ularni tashkil qilish manbalari. Kapitalning 
harakatini hisobga olish tartibi, rezerv fondini tashkil qilish va undan foydalanish 
hisobi.
Moliyaviy natajalarni aniqlash hisobi, asosiy, moliyaviy va umumxo‘jalik 
faoliyatdan olingan moliyaviy natijalar hisobi. Soliq to‘langunga qadar foydani 
aniqlash hamda sof foydani aniqlash va taqsimlash hisobini o‘rganish, shu bilan bir 
qatorda ushbu mavzu bo‘yicha kerakli hujjatlarni hisobotga ilova qilish kerak. 
10.
Moliyaviy hisobot 
O‘zbekiston Respublikasida moliyaviy hisobotning to‘ldirilishi to‘g‘risida 
hisob siyosati, moliyaviy hisobotning vazifasi, uning tarkibi va tuzilishi, moliyaviy 
hisobotning davri hamda ularni tashqi fodalanuvchilarga taqdim etish tartibi bilan 
tanishishlari lozim. 
Hisobotga mazkur mavzu bo‘yicha quyidagi hisobot shakllari ilova qilinadi: 
-
“Buxgalteriya balansi” (1-shakl); 
-
“Moliyaviy natijalar to‘g‘risida hisobot”(2-shakl); 
-
“Pul oqimi to‘g‘risida hisobot”(4-shakl); 
-
“Xususiy kapital to‘g‘risida hisobot”(5-shakl); 
-
Ilova va tushuntirishlar. 
11.
Korxonaning moliyaviy holati tahlili 
Raqobatdosh iqtisodiyotni shakllantirish sharoitida korxonalarning moliyaviy 
holatini o‘rganish tahlilning muhim va zaruriy yo‘nalishi hisoblanadi. Korxonaning 
moliyaviy holatini o‘rganishda buxgalteriya balansi asosiy ma’lumot manbasi bo‘lib 
hisoblanadi. 
Ushbu mavzu yuzasidan talaba korxonaning buxgalteriya balansi asosida mol-
mulk va manbalarni tarkibi, tuzilishi, dinamikasi bilan tanishib chiqadi, balans 
moddalaridagi o‘zgarish sabablarini aniqlaydi. Korxona balansi aktividagi uzoq 
muddatli aktivlar, joriy aktivlarni tutgan ulushini, ularni yil boshiga nisbatan 
o‘zgarishi, o‘sish sur’atlari aniqlanadi. Joriy aktivlari tarkibidagi strukturaviy 
o‘zgarishlar bo‘yicha xulosalar beriladi. 
Mazkur mavzu yuzasidan talabalar yana quyidagilarga e’tibor qaratishi lozim 
bo‘ladi: korxona mol-mulkining tashkil topish manbalarini tahlil qilish. Korxonaning 
o‘ziga qarashli aylanma mablag‘larini mavjud summasini hisoblab topish va ularni 
o‘zgarish sabablarini aniqlash. Korxonaning o‘z aylanma mablag‘larini holatini tahlil 
etish. Korxonaning ishlab chiqarish potensialini yil boshiga nisbatan o‘zgarishini 
tahlil qilish. Buxgalteriya balansi ma’lumotlari asosida balans likvidliligini tahlil 
qilish. Korxonaning to‘lov qobiliyatini tahlil etish. Moliyaviy barqarorlikni 
ifodalovchi ko‘rsatkichlarni aniqlash va ularni yil boshiga nisbatan o‘zgarishiga baho 
berish. Joriy mablag‘lar aylanishini tahlil etish. Joriy mablag‘larning ayrim 
elementlari bo‘yicha aylanishini aniqlash va ularni tezlashtirish chora-tadbirlarini 
belgilash. Korxona moliyaviy holatini yakuni bo‘yicha umumiy xulosa qilish. 

---

11 
Ishlab chiqarish amaliyot davrida talabalar mazkur mavzu bo‘yicha yuqoridagi 
savollarni o‘rganishlari bilan bir qatorda, har bir ta’lim yo‘nalishi talabalari 
o‘zlarining ixtisosligidan kelib chiqib quyidagi jihatlarga ko‘proq e’tibor qaratishlari 
tavsiya etiladi.
Talabalar mazkur mavzuni o‘rganishda asosiy e’tiborni quyidagilarga 
qaratishlari tavsiya etiladi: 
•
Firma va kompaniyalar moliyaviy holatiga to‘liq va keng ravishda baho 
berishga; 
•
Firma va kompaniyalarning mavjud moliyaviy resurslardan qanday darajada 
samarali foydalanayotganligiga baho berishga;
•
Firma 
va 
kompaniyalarning 
ma’lum bir faoliyat yo‘nalishlarini 
moliyalashtirish manbalarini o‘rganishga; 
•
Moliyaviy koeffisientlarni tahlil etishga; 
•
Korxonaning umumiy moliyaviy holatiga; 
•
Korxonaning to‘lov qobiliyatini tahlil etishga; 
•
Korxonaning kreditga layoqatliligini tahlil etishga; 
•
Korxona balansi likvidliligini tahlil etishga; 
•
Korxonaning joriy mablag‘larini aylanish tezligini o‘rganishga.