Toshkent moliya instituti moliyaviy menejment fakulteti

1-jadval.

	“Ipoteka-bank” aksiyadorlik tijorat ipoteka bankining							Chilonzor
	filialida xarajatlar va daromadlar balansi^20
	Ko‘rsatkichlar nomi			So‘m.	2015	2016			2017
	Xizmat ko‘rsarishdan	sof foyda		mln.	20408	50303			108470
	Ko‘rsatilgan xizmatlar	tannarxi		mln.	454769	485440			498530
	Xizmat ko‘rsatishdan yalpi			mln.	20408	50303			108470
	moliyaviy natija
	Davr xarajatlari,			mln.	220303	245480			265330
	Shu jumladan			mln.	53201	60408			67505
	Xizmat xarajatlari			mln.	5203	4810			7310
	Mehnatga xaq to‘lash xarajatlari			mln.	158430	185230			190550
	Asosiy fondlar amortizatsiyasi			mln.	18130	13880			25150
	Ijtimoiy madaniy maishiy				803		920		730
	ob‘ektlarni saqlab turish xarajatlari
	Soliqlar va ajratmalar			mln.	144330	135850			155810
	Boshqa xarajatlar				903		570		440
	Moliyaviy faoliyat xarajatlari				220		180		230
	Umumiy moliyaviy natija				250		195		250
	Foydadan soliq va ajratmalar			mln.	4081	10060			21644
	―Ipoteka-bank‖ aksiyadorlik		tijorat ipoteka bankining				Chilonzor filialida
2015-2017 yillar daromad va harajatlar balansi keltirilgan.							2017 yilda xizmat

ko‘rsatishdan sof foyda 108470,0 mln. so‘mni 2016 yilda 50303,0 mln. so‘mni tashkil etgan. O‘tgan yilga nisbatan joriy yilda 58167,0 mln. so‘m foyda ko‘rilgan. Ko‘rsatilgan xizmatlarning tannarxi 2016 yilda 485440 mln. so‘mni tashkil etgan bo‘lsa, 2017 yilda 498530,0 mln. so‘mni tashkil etgan ya‘ni 13090,0 mln. so‘mga ortgan. Shu bilan birga davr, sotish xarajatlari, mehnatga haq to‘lash bo‘yicha qarzlar xarajatlari, asosiy vositalar amortizatsiya summasi, boshqa operatsion xarajatlar, moliyaviy faoaliyat bo‘yicha boshqa xarajatlar ortganligi jadvalda o‘z aksini topgan.

Biz yuqoridagi natijalardan ko‘rib turibmizki, bank faoliyati ijobiy holatda. Yildan yilga xizmat ko‘rsarishdan sof foyda, xizmat ko‘rsatishdan yalpi moliyaviy natija oshib bormoqda. Bularning hammasi bankda marketing faoliyati yaxshi yo‘lga qo‘yilganligidan dalolat beradi.

²⁰ ―Ipoteka-bank‖ aksiyadorlik tijorat ipoteka bankining Chilonzor filialining yillik hisobot ma'lumotlari asosida tuzilgan

43

														2-jadval.
			“Ipoteka-bank” aksiyadorlik tijorat ipoteka banki Chilonzor filiali
				xodimlarining xarajatini tahlili.^21
	№			Xodimlar		2015			2016				2017
						kishi	%		kishi			%	kishi		%
	1.		Asosiy xizmat ko‘rsatish			80		62	71			58	72		54
			xodimlari
	2.		Yordamchi xodimlari			20		15	22			17	28		21
	3.		Injener-texnik xodimlar			2		1,5	2			2	2		3
	4.		Ma‘muriy-boshqaruv xodimlari			27		20	28			23	30		22
			Jami			129		100	123			100	132		100
		Quyidagi		jadval	ma‘lumotlaridan			ko‘rinib			turibdiki,			―Ipoteka-
bank‖ aksiyadorlik tijorat ipoteka banki Chilonzor filialining											xodimlari sonining 3

yillik o‘zaro nisbati tahlili bo‘lib, bankda jami 2017 yilda 132 nafar kishi mehnat qiladi.

2015 yilga nisbatan 3 nafar kishiga ortgan. Shundan 2015-2017 yilllarda injiner-texnik xodimlari 2 nafar kishi tarkibi o‘zgarmagan, mamuriy boshqaruv xodimlari 3 nafar kishiga ko‘paygan. Lekin asosiy xizmat ko‘rsatish xodimlari 2015 yilda 80 nafar kishini, ya‘ni 62 % foizni, 2016 yilda 71 nafar kishi 57 % foizni, 2017 yil 72 nafar kishini 54% foizni tashkil etgan. O‘tgan 3 yil mobaynida asosiy xizmat ko‘rsatish xodimlari soni 8 nafar kishiga kamaygan. Yordamchi xizmat ko‘rsatish xodimlari 2015 yilda 20 nafar kishini, ya‘ni 15% foizni, 2016 yilda 22 nafar kishini, ya‘ni 17% foizni, 2017 yilda 28 nafar kishini 21 % foizni tashkil etgan. Ya‘ni 2015 yilga nisbatan 2017 yilda 3 nafar xizmatchi ishga qabul qilingan.

2-jadval tahlili shuni ko‘rsatadiki, 2017 yilda xizmat ko‘rsatish xodimlari 72 nafar kishini tashkil etgan, 2015 yilga nisbatan 4 nafar kishiga, ya‘ni faqat mutaxassislar hisobiga ko‘paygan. Bo‘limlar rahbarlari soni o‘zgarmagan, sababi yangi bo‘limlar shakllantirilmagan.

21. 
    ―Ipoteka-bank‖ aksiyadorlik tijorat ipoteka bankining Chilonzor filialining yillik hisobot ma'lumotlari asosida tuzilgan.
    

44
2.2. ATIB “Ipoteka Bank” Chilonzor filialida marketing faoliyatini samarali tashkil qilishning amaliy holati tasnifi
Bank marketingining o‗ziga xos xususiyati bankdagi butun boshqaruv tizimini kredit-moliya sohasida yuz berayotgan jarayonlarga qaratishdan iborat. Marketing xatti-harakatlari obyekti puldir, shuning uchun bank sohasida marketing birinchi navbatda pul aylanmasini tezlashtirishga qaratilgan.

Bank mahsulotlari bu - bank hisob raqami, depozit, veksel, chek ko‗rinishidagi hujjat; kiritma yoki kredit bo‗yicha foiz va h.k.

Bank mahsulotlarining asosiy xususiyatlariga quyidagilar kiradi:

-noashyoviy yoki hujjatli shakl;

-mahsulot vaqt doirasi bilan cheklangan;

-shartnoma shaklini olgan;

-boshqa kredit-moliya muassasalari tomonidan tez nusxalanadi.

Bank xizmati - pul aylanmasini tashkil qilish va mijozlarga turli bank mahsulotlarini taklif qilish bo‗yicha o‗ziga xos faoliyat. Kredit tashkilotlari xizmatlari mijozlar guruhlari va operatsiyalar turlari (aktiv va passiv) bo‗yicha tasniflanadi, bunday guruhlashdan kelib chiqib marketing usullari va vositalari belgilanadi. Passiv operatsiyalar bo‗yicha bank pullarning «xaridori» sifatida, aktiv operatsiyalarda esa o‗z xizmatlari ishlab chiqaruvchisi va sotuvchisi sifatida ish tutadi. Marketing xususiyati shundan iboratki, har ikkala holda banklar mijozlar bilan munosabatda bo‗ladilar.

Marketing kompleksi - bu marketingning nazorat qilinadigan o‗zgaruvchan omillari to‗plami bo‗lib, ularning yig‗indisi firma tomonidan maqsadli bozorning o‗zi uchun maqbul bo‗lgan javob ta‘sirini keltirib chiqarish niyatida qo‗llaniladi. Marketing kompleksi o‗z ichiga to‗rtta tarkibiy qismni oladi. Bular: tovar, narx, taqsimlash usullari, rag‗batlantirish usullari

Bank faoliyatida raqobatning harakteri bozor harakteri bilan belgilanadi. Katta shaharlarda va sanoati rivojlangan hududlarda ko‘p banklar, bank bo‘limlari va filiallari mavjud bo‘lib, u erda mijozlarning bozor qonuni bo‘yicha raqobat

45
rivojlanadi.Ushbu omil esa tijorat banklari marketingini ishlab chiqishda quyidagi vazifalarni bajarishlikni talab etadi:

-Mavjud va kelajakdagi bank xizmatlar bozorini belgilash;

-Iste‘molchilar talabini to‘laroq qondirish maqsadida bank xizmatlari bozorida aniq yo‘nalishlarni aniqlash;

-Mavjud va kelajakdagi bank xizmatlari bozorida yangi xizmatlar turlarini joriy etish bo‘yicha qisqa va uzoq muddatli maqsadlarni belgilash;

-Bank xizmatlari bozorida yangi bank xizmat turlarini amaliyotga kiritish va u yuzasidan bank nazoratini olib borish bo‘yicha dasturni ishlab chiqish.Biz buni quyidagi rasmda keltiramiz.(12-rasm).

Bank marketingi

Bozorni tabaqalashtirish

Iqtisodiyot tarmoqlari bo‘yicha

Ulgurji iste‘molchilar bo‘yicha

Chakana iste‘molchilar bo‘yicha

Hududlar bo‘yicha

Bozorni segmentlash

Kredit operatsiyalari

Vositachilik operatsiyalari

Investitsiya operatsiyalari

Valyuta operatsiyalari

Boshqa operatsiyalar

12-rasm. Bank marketingi xizmatlari.²²

Bank marketingi nazariyasini yanada rivojlanishiga xizmat qiladigan tamoyillarni ishlab chiqishga harakat qildik.

Zamonaviy bank xizmatlarini ishlab chiqish va amaliyotga tatbiq etish tamoyillarini quyidagi rasmda keltiramiz (13-rasmda).

Bank marketingini mohiyatini ochishda, bank xizmatlarini ishlab chiqish va uni amaliyotga tatbiq etishda biz quyidagi tamoyillarni o‘rgandik:

22. 
    Лукина А.В.Маркетинг товаров и услуг: учеб.пос. - М.:ФОРУМ, 2008.-240с.
    

46

-tijorat banklarining mijozlar bazasini shakllantirishda maqsadli yondashuv tamoyili. Ushbu tamoyilning asosiy maqsadi banklar bank xizmatlari bozorida mijozlarning tarkibini, ularning talablarini chuqur hamda har tomonlama o‘rgangan holda ushbu bank xizmatlari bozorida faoliyat yuritishning asosiy maqsadini belgilab olish xisoblanadi.

-tijorat bankining har bir mijozga modellashtirilgan tartibdagi yondashuv tamoyili.

-tijorat banki tomonidan yaratilgan yangi bank xizmat turlarini innovatsion xususiyatga egaligi. Ushbu tamoyil tijorat banklari tomonidan bank xizmatlari bozorida raqobatbardosh bo‘lishini hamda zamonaviy texnologiyalardan keng foydalanishlikni talab etadi.

• 
  bank xizmatlarini maqsadli bozorini tanlashga strategik yondashuv. Ushbu tamoyil tijorat banki tomonidan bank xizmatlari bozorining segmentlarini to‘g‘ri
  

tanlashni va ushbu faoliyatni yuritishda bank xizmatlari sifatini oshirish, imkoniyat darajasida ularning tannarxini tushirish orqali ushbu bozorda o‘z mavqeini saqlab qolish hamda oshirishni talab etadi.

Bank xizmatlarini ishlab chiqish va amaliyotga tatbiq

etishning tamoyillari

Bank xizmat turlarini yanada
diversifikatsiya qilish
Tijorat banklarining mijozlar bazasini shakllantirishga maqsadli yondashuv

Har bir mijozga manzillashtirilgan

(yakka) tartibdagi yondashuv

Yaratilgan xizmat turlarini innovatsion
xususiyatga egaligi
Bank xizmatlarini maqsadli bozorini

tanlashga strategik yondashuv

Bank xizmatlarini ko‘rsatishda zamonaviy

servisni tashkil etish

Xizmat turlarini ko‘rsatishda rentabellikka

erishish