Toshkent moliya instituti moliya-iqtisod

                                           

25

  С.Р.Моисеев  “Денежно-кредитная  политика”  Учебное  пособие.  —  М.:  Московская  финансово-

промышленная академия, 2011(Университетская серия). – С. 216. 

 

---

25 

 

banklarning  bosh  maqsadi  -  milliy  valyuta  va  narxlarning  barqarorligini 

ta’minlashdan  iborat.  Buning  uchun  ular  pulga  bo’lgan  talab  va  taklifning 

muvozanatini  saqlagan  holda,  pul  massasi  miqdorini  samarali  tartibga  solish 

hisoblanadi.  

Yuqoridagi  chora-tadbirlarning  samarali  amalga  oshirilayotganligi,  bank 

tizimi  va  moliya  bozorining,  xususan,  pul,  qimmatli  qog’ozlar  va  valyuta 

bozorining  barqaror  rivojlayotganligi,  o’z  navbatida,  monetar  siyosat 

samaradorligini yanada oshirish imkonini bermoqda. 

Ayni  paytda  MDH  davlatlarida,  jumladan  O’zbekistonda  ham  monetar 

siyosatning  ochiq  bozordagi  operatsiyalar,  valyuta  siyosati,  majburiy  zahira 

talablari,  foiz  siyosati,  depozit  operatsiyalari  kabi  bir  qator  bilvosita  vositalaridan 

samarali  foydalanilmoqda.  Shuningdek,  tijorat  banklarining  bo’sh  pul 

mablag’larini  maxsus  depozitlarga  va  Markaziy  bankning  qimmatli  qog’ozlariga 

jalb  qilish  bo’yicha  operatsiyalar  ham  muntazam  ravishda  o’tkazilmoqda.  Ushbu 

operatsiyalar  1  kunlik,  1  haftalik,  2  haftalik  depozit  auksionlari  ko’rinishida 

amalga  oshirilmoqda.  Ushbu  vositalar,  o’z  navbatida,  Markaziy  bankka  monetar 

siyosat samaradorligini oshirish imkonini bermoqda.  

Monetar  siyosatning  bilvosita  vositalarini  qo’llash  xususida  mamlakat 

Prezidenti  I.A.Karimov,  jumladan,  shunday  deydilar:  "Kassa  rejalarini  nazorat 

qilish  singari  eskirgan  usullardan  voz  kechib,  yalpi  pul  massasini  boshqarishning 

foiz  stavkalari  kabi  bozor  iqtisodiyoti  tamoyillariga  asoslangan,  zamonaviy,  tez 

moslashuvchan uslublari joriy etilgani bu boradagi muhim qadam bo’ldi"

26

.  

Shu  sababli,  XX  asrning  70-yillari  boshidan  80-yillarining  ohiriga  qadar 

rivojlangan  mamlakatlar  barqaror  iqtisodiy  o’sishni  va  moliyaviy  barqarorlikni 

ta’minlash  maqsadida,  pul-kredit  siyosatini  amalga  oshirishda  bevosita 

vositalardan  asta-sekin  voz  kechib,  ochiq  bozordagi  operatsiyalar,  zahira  talablari 

kabi  bir  qator  bilvosita  vositalarga  o’ta  boshladi.  Bilvosita  vositalarga  o’tish 

jarayoni ko’pchilik mamlakatlarda bosqichma-bosqich amalga oshirildi. Jumladan,