Toshkent moliya instituti mikroiqtisodiy

Iqtisodiy renta. Biz yuqorida resurs qanchalik ko‘p cheklangan bo‘lsa, uning narxi ham shunchalik yuqori bo‘lishini ko‘rgan edik. Shuning uchun ham yuqori malakali mutaxassis har doim ortiqcha ish haqi oladi. Ushbu ortiqcha ish haqi iqtisodiy renta bo‘lib, u ishchining qobiliyati yoki yuqori malakasi uchun to‘lanadi.

Tarmoq mehnat bozorini ko‘rib chiqaylik (14.17-rasm).

14.17-rasm. Iqtisodiy renta




Muvozanat sharoitida (f;nuqta) ishchilar w_c ish haqi oladilar. Lekin, malakali ishchilar \v_n ish haqi olib ishlashga tayyor bo‘lsalar ham w_e ish haqi olayaptilar (demak, ular oladigan iqtisodiy renta (w_c - щ) ga teng bo‘iadi).

Minimal ish haqi (mehnat narxi) bilan bozorda shakllangan ish haqi o‘rtasidagi farq iqtisodiy rentani tashkil etadi. 17-rasmda barcha ishchilar uchun ushbu ko‘rsatkich w₀Ew_e uchburchak yuziga teng. Shuning uchun ham raqobatlashgan bozorda, qisqa muddatli oraliqda iqtisodiy rentaning bo‘lishi, tarmoqqa yangi ishchilami kirib kelishini rag‘batlantiradi. Raqobatlashuvchi tarmoqda uzoq muddatli oraliqda mehnat taklifi chizig'i absolyut elastik (gorizontal) bo'lgani uchun iqtisodiy renta bo'lmaydi. Lekin, noyob mutaxassislaming etishmasligi, iqtisodiy renta uzoq muddatda ham saqlanib qoladi (amalda ishlab chiqarishda noyob mutaxassislami jalb qilish uchun, ularga qo'shimcha ish haqi belgilanadi). Estrada yulduzlari, kino yulduzlari, mashhur sportchilar iqtisodiy renta oladilar. Quyidagi 14.18-rasmda ushbu holat ifodalangan.

Boshlang'ich ishchi kuchiga talab Ц, takiif esa s. Takiif elastik bo‘maganda. ishchi kuchi narxi faqat talabdan bog'liq bo‘ladi. Kinoaktyoming obro‘i oshib borishi, unga bo‘Igan talabni Ц dan Д ga keskin oshiradi.

14.18-rasm. Taklif cheklangandagi iqtisodiy renta.

Shunday qilib, uning narxi w„ dan Щ ga ko‘tariladi. Rasmda to‘rtburchak yuzi iqtisodiy rentani ifodalaydi.