Toshkent moliya instituti mikroiqtisodiy

Buyruq va nazorat siyosati: tartibga solish

Hukumat muayyan xatti-harakatni talab qilish yoki cheklash orqali tashqi ta’simi bartaraf qilishi mumkin. Misol uchun, suv ta’mmoti ichiga zaharli kimyoviy moddalar qo‘shish jinoyat hisoblanadi. Bu holda, jamiyat uchun tashqi xarajatlar ifloslantiruvchi foydasidan ancha oshib ketadi. Hukumat shuning umuman bu xatti-harakat sodir bo‘lishini man qiluvchi bir buyruq-va-nazorat qilish siyosatini institutlashtiradi.

Ammo ifloslanish ko‘p hollarida vaziyat bunchalik oddiy emas. Ba’zi ekologlar belgilangan maqsadlarga qaramay, barcha ifloslantiruvchi faoliyatlami taqiqlab qo‘yishning iloji yo‘q. Masalan deyarli barcha turdagi transport, hatto otlar ham ayrim nomaqbul ifloslantiruvchi mahsulotlar ishlab chiqaradi. Lekin hukumatning barcha transportni taqiqlashi aqlga sig‘maydi. Shuning uchun, butunlay ifloslanishni bartaraf etishga harakat qilish o‘miga, jamiyat bu ifloslanishlaming qaysi turlariga va qancha miqdoriga ruxsat etishga qaror qabul qilishning zarari va foydasini ko‘rib chiqishi kerak. Amerika Qo‘shma Shtatlarida, atrof-muhit himoya qilish

agentligi (EPA) va atrof-muhitni muhofaza qilishga qaratilgan qoidalami ishlab chiqish va rioya qilish vazifasini olgan davlat muassasasidir.

Atrof-muhitni tartibga solish ko‘p shakllarda bo‘lishi mumkin. Ba’zan EPA zavod chiqarishi mumkin bo‘lgan ifloslanish maksimal darajasini aytadi. Boshqa paytlari EPA firmalardan chiqindilami kamaytirish uchun muayyan texnologiya qabul qilishni talab qiladi. Barcha hollarda, yaxshi qoidalami tuzish uchun, hukumat tartibga soluvchilari muayyan sanoatlar haqida ma’lumotlami va bu sanoat qabul qilishi mumkin bo‘lgan muqobil texnologiyalar haqida bilishi kerak. Bu ma’lumotlar hukumat regulyatorlari tomonidan olinishi ba’zida juda qiyin.