Toshkent moliya instituti mikroiqtisodiy

BOB. MIKROIQTISODIYOTNING ASOSIY KATEGORIYALARI: TALAB VA TAKLIF⁴

1. 
   Bozorlar va raqobat
   

Bozor - bu muayyan tovar yoki hizmatlami xarid qiluvchilar va sotuvchilar guruhidir. Bir guruh xaridorlar tovarga talab miqdorini belgilaydi va bir guruh sotuvchilar tovar taklifmi belgilab beradi.

Bozor ko‘p shaklga egadir. Ayrim hollarda ular, masalan, ko‘plab qishloq xo‘jaligi mahsulotlari bozorlarida yuqori darajada tashkil etilgan bo‘ladi. Bunday bozorlarda sotuvchi va xaridor muayyan vaqt va muayyan joyda uchrashadilar va kim-oshdi savdosida narxlar belgilanadi.

Ammo ko‘pincha bozorlar kerakli darajada tashkil etilgan bo‘lmaydi. Masalan, muayyan bir shaharda muzqaymoq savdosini ko‘rib chiqaylik. Xaridorlar muayyan bir joyda uchrashmaydilar. Sotuvchilar har-xil joyda ho‘ladilar va har-xil tovami taklif qiladilar. Bu yerda kim-oshdi savdosi bo‘lmaydi. Har bir sotuvchi o‘zi narxni belgilaydi va xaridor qanaqa va qayerda muzqaymoq ollshni o‘zi hal qiladi. Shunga qaramay, bu holda ham sotuvchi va xaridor o‘zaro hogMangan. Muzqaymoq xaridorlari ko‘p sotuvchilar ichidan o‘zining ehtiyojini qoniqtiradiganini tanlaydilar, sotuvchilar esa o‘z o‘mida yaxshi savdo uchun xaridorlami qiziqtirishga harakat qiladilar. Shunday qilib, qandaydir tashkilotchilik mavjud bo‘lmasllgiga qaramay, bozomi sotuvchi va xaridor shakllantiradi.