Toshkent moliya instituti mikroiqtisodiy

Y=C+I+G+Xn C=a+h(l-t) x Y Xn=g+m’Y




Agarda (2) va (3) tenglamalami asosiy makroiqtisodiy ayniyatga qo‘yib, yechsak quyidagi yechimga ega bo‘lamiz:

1

(
Y=
a+I+G+g)

Bu yerda: 1 / l(l-b(l-t)+m’ ochiq iqtisodiyotda davlat xarajatiar multiplikatori.

Muvozanatli daromadlar darajasiga soliqlami kamaytirish ham multiplikativ ta’sir ko‘rsatadi. Soliqlar miqdorini AT ga kamaytirsak, tasarrufdagi daromad darajasi AT ga oshadi. Iste’mol xarajatlari mos tarzda ATx b (bu yerda b-iste’molga chegaraviy moyillik) miqdorga oshadi va u rejalashtirilgan xarajatlar egri chizig‘ini yuqoriga siljitadi, milliy ishlab chiqarish hajmini esa AU ga oshiradi.

Soliq multiplikatsiya samarasi davlat xarajatlari singari soliqlaming bir marta o‘zgarishi oqibatida iste’molning bir necha bor o‘zgarishiga bog'liq.

T|(AT)^ Yd| (AYd= -AT) ^С| (ДС=Ь(-ДТ)) =>E| (ДЕ=Ь(-ДТ)) => Y| (AY=b(-AT) =>Ct (ДС=Ь(Ь(-ДТ)) ^>E| (ДЕ=Ь²(-ДТ)) =>Y| (ДУ=Ь²(-ДТ)) О

(ДС=Ь(Ь²(-ДТ))) va h.k.

Demak, soliq multiplikatorini quyidagicha tasvirlash mumkin:

AY - b

AT 1- b

Agar davlat byudjetiga barcha soliq tushumlari joriy daromad-Y dinamikasiga bog‘liq deb hisoblasak soliq funksiyasi T = tY - ko‘rinishni oladi. Bu holatda iste’mol funksiyasi quyidagi ko‘rinishga ega bo‘ladi:

S=a+b(Y-tY)= a+b(l-t) Y,

Soliq multiplikatori esa quyidagi ko‘rinishni oladi:

-h

m, =

l-b(l-t)

Bu yerda: m_t - yopiq iqtisodiyot uchun soliq multiplikatori.

To‘liq soliq funksiyasi T=Ta+tY ko‘rinishga ega.

T_a - avtonom soliqlar (masalan, mulkka, yerga soliqlar).

To‘liq soliq funksiyasini e’tiborga olsak, iste’mol funksiyasi quyidagi ko‘rinishga ega boiadi:

S=a+b [ Y-(T _a+t Y)]

Iste’mol funksiyasming ushbu shaklini hamda sof eksport funksiyasini hisobga olib ochiq iqtisodiyot uchun soliq multiplikatorini hisoblasak u

-b

-b

m_t = ko‘rinishini oladi.

l-b(l-t)+ m’

Demak soliqlami bir miqdorga kamaytirilishi yoki ko‘paytirilishi natijasida YalM hajmining bundan necha marta ko‘p miqdorga o‘zgarishi iste’molga chegaralangan moyillik, chegaraviy soliq stavkasiga va importga chegaralangan moyillik darajalariga bog‘liq

Ochiq iqtisodiyotda davlat xarajatlari multiplikatori va soliq multiplikatorini hisobga olganda muvozanatli ishlab chiqarish hajmi modeli quyidagicha bo‘ladi:

1 b

Y= (a+I+G+g) Ta

l-b(l-t)+m’ l-b(l-t) + m’

Aytaylik hukumat o‘z xarajatlarini qandaydir miqdorga oshirdi va bu xarajatlami moliyalashtirish uchun soliq miqdorini ham shuncha oshirdi.

Bunda davlat xarajatlari va avtonom soliqlar miqdorlarining bir vaqtning o‘zida bir xil miqdorda o‘zgarishi natijasida daromadlammg jami o‘zgarishi AY miqdori quyidagiga teng bo‘ladi: