Toshkent moliya instituti mikroiqtisodiy

it = X 100 %

p-1

bunda: n - yillik inflyatsiya sur’ati;

P - joriy yilning narxlar indeksi;

P-1 - o‘tgan yilning narxlar indeksi.

Inflyatsiyani miqdoran o‘lchash uchun makroiqtisodiyotda “70- miqdor qoidasi” deb atalgan usuldan ham foydalaniladi. Bu usul narxlaming barqaror o‘sishi sharoitida inflyatsiya darajasi necha yilda ikki baravarga oshishini aniqlash imkonini beradi. Buning uchun 70 ni yillik inflyatsiya darajasiga bo‘lish kifoya:

Baholar ikki martaga 70

oshishi uchun zarur =

yillar soni n

Misol uchun, yillik inflyatsiya darajasi 7 % ga teng bo‘lsa, taxminan 10 yilda baholar ikki martaga oshadi, ya’ni, (70:7 = 10).

Real YalM va jamg‘armaning necha yildan so‘ng ikki marta oshishini hisoblash zarur bo‘lgan hollarda ham “70-miqdor qoidasidan” foydalaniladi.

Inflyatsiyaning 0‘zbekistonda 1990-1993-yillardagi holatini tahlil qilib ko‘radigan bo‘lsak, u ichki va tashqi omillar natijasida yuzaga kelganligi va chuqur ildiz otganligini billshimiz mumkm. Misol uchun, xalq iste’moli mahsulotlaridan sovutkichning narxi 520 martadan ham oshib ketdi, xatto chegaralangan narxlarda sotiladigan mahsulotlammg narxi ham keskin ko‘paydi. Misol uchun g‘ushtning chegaralangan narxi 75 martadan ham oshib ketdi va hokazo. Ba’zi bir tovarlami narxi esa 1000 marta va undan ko‘p oshib ketdi. Inflyatsiyani to‘xtatish esa ichki va ayniqsa, tashqi omillami tartibga solish qiyin bo‘lganligi uchun yanada mushkullashadi va uzoq davom etadi.

2. 
   Inflyatsiyaning turlari. Talab va taklif inflyatsiyasi.