Toshkent moliya instituti mikroiqtisodiy

Inflyatsion kutilmalar kanali pul-kredit siyosatining inflyatsion targetlash rejimi doirasida amalga oshirilishida inobatga olinishi lozim bo‘lgan asosiy omillardan biri hisoblanadi.

Iqtisodiy jarayonlar ishtirokchilari qarorlar qabul qilishlarida nafaqat real bozor sharoitlarini, balki ulaming kelajakdagi o‘zgarish ehtimolini ham inobatga olishlarida inflyatsion kutilmalar kanali asosiy ahamiyat kasb etadi. Xususan, korxona va tadbirkorlar narxlami o‘matishlari va kelajakda ish haqi o‘zgarishini baholashlari uchun inflyatsion kutilmalar muhim hisoblanadi.

Shu o‘rinda, mazkur kanalning asosiy xususiyati korxona va tashkllotlar tomonidan mahsulot va hizmatlar narxlarini shakllantirilishida namoyon bo‘ladi. Bunda, kelajakda inflyatsiya darajasining oshishini kutayotgan korxona va tashkilotlar narxlami oshiradi, bu esa joriy inflyatsiya darajasining o‘sishiga olib keladi.

Shuni ta’kidlash joizki, kutilmalar kanali yuqorida keltirilgan to‘rtta kanallaming barchasi bilan o‘zaro bog‘liqdir. Masalan, pul bozoridagi foiz stavkalari dinamikasining shakllanishi ko‘p jihatdan kelajakda kutilayotgan stavkalar darajasiga bog‘liqdir.

Iqtisodiyotda inflyatsion kutilmalaming markaziy bank maqsadli ko‘rsatkichlariga nisbatan yuqori darajada bo‘lishi jamiyatda mflyatsiyarri Markaziy bank tomonidan to‘la nazoratga olish borasidagi shubhalami keltirih chiqaradi. Mazkur vaziyat foiz stavkasini keskm oshirish zaruriyatini tug‘dirishi mumkin.

0‘zbekiston sharoitida iqtisodiyotni tarkibiy o‘zgartirish va erkinlashtirish jarayonlari amalga oshirilayotgan davrda inflyatsion kutilmalar oshishi va kelajakda ma’lum muddat davomida saqlanib qolishi mumkin.

Inflyatsion targetiash rejimiga o‘tish Markaziy bankning kelajakda amalga oshirilishi kutilayotgan siyosatiga jamoatchilik ishonchini oshirish va shu asnoda ijohiy inflyatsion kutilmalar shakllanishiga erishishni talab etadi.

Aholi va xo‘jalik yurituvchi subyektlammg kelajakda narxlar o‘zgarishi yuzasidan kutilmalarini baholash va monitoring qilish, shuningdek, mazkur kutilmalaming xususiyatlari hamda unga ta’sir ko‘rsatuvchi omillami atroflicha o‘rganish maqsadida 2018-yildan boshlab Markaziy bank tomonidan iste’mol narxlari dinamikasi va inflyatsion kutilmalami o‘rganish yuzasidan kuzatuvlar va so‘rovlar olib borish amaliyoti joriy qillndi.

Bunda, Markaziy bank tomonidan inflyatsion kutilmalar shakllanish jarayonini o‘rganish, tahlil qilish va ulami modellashtirish salohiyatini takomillashtirishga alohida e’tibor qaratiladi.