Toshkent moliya instituti "menejmet" kafedrasi "menejment"

Joriy maqsadlar 

 

Ishlab chiqarish 

bo‟limlari. 

 

Texnologiya 

bo‟limi. 

 

Tadqiqot 

bo‟limi. 

 

Mehnat 

bo‟limi. 

 

Marketing, sotish 

bo‟limi. 

 

Moliya 

bo‟limi. 

 

Sotsial 

bo‟lim. 

 

Ekologiya 

bo‟limi. 

---

506 

 

 “MAQSADLAR SHAJARASI” VA UNING MOHIYATI. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Maqsadlar  

shajarasi 

 

maqsadlar  bilan  ularga  erishish  vositalari  o‟rtasidagi 

aloqaning grafik tasviridir. U bo‟lajak voqealar o‟zaro 

aloqasining  tqla  manzarasini  tasavvur  qilish,  konkret 

vazifalar  ro‟yxatini  olish  va  ularning  nisbatan 

muhimligi 

to‟g‟risidagi  axboratga  ega  bo‟lishi 

imkonini    beradi.  U  tashkiliy  struktura  bilan 

maqsadlar struk-turasi o‟rtasida moslashuvni vujudga 

keltirish  yo‟li  bilan  maqsad  topshiriqlarini  bevosita 

ijrochilarga etkazishni ta‟minlaydi. 

---

507 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

“Maqsadlar  shajarasi”  ierarxiyalar(pog‟ona) 

ko‟rinishidagi bir necha darajalardan: 

 

bosh 

maqsad 

I darajali 

kichik 

(asosiy) 

maqsadlar 

 

II  darajali 

kichik 

maqsadlar va 

hokazolardan 

tashkil topadi 

Bu  maqsad  nihoyatda  murakkab  va  ko‟p    qirralidir.  Uning 

amalga    oshirilishi  siyosiy,  iqtisodiy,  ma‟naviy,  huquqiy 

sohalardagi  asosiy  maqsadlarga  erishilishiga  bog‟liq.  Shu 

sababli bosh maqsadga (BM) erishishning aniq yo‟nalishlari 

belgilab olindi va qqyidagi to‟rt guruhdagi birinchi darajali 

maqsadlar ajratildi: 

 

Ijtimoiy-siyosiy 

sohadagi 

maqsadlar; 

 

Xalqaro 

munosabatlar 

sohasidagi 

maqsadlar; 

 

Ijtimoiy-

iqtisodiy 

sohadagi 

maqsadlar; 

 

 

Ma‟naviyat 

sohasidagi 

maqsadlar; 

---

508 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Дарахтнинг ўзаги, танаси - бу бощ ма¢сад (БМ)  

Дарахтнинг шохи - бу биринчи даражали асосий 

максадлар (1, 2, 3, 4)  

Шохчалардаги ниначалар - бу амалий тадбирлар (2.2.1; 

2.2.2; 2.2.3; 2.2.4; 2.2.5; 2.2.6;)  

Шохлардаги шохчалар - бу иккинчи даражали кичик 

максадлар (2.1; 2.2.; 2.3.; 2.4.; 2.5.; 2.6.;  

 

Maqsadlar shajarasi. 

Yanada ko‟rimli va tushunarli 

bo‟lishi uchun 2.2-sxemadagi 

maqsadlarning o‟zaro 

hamkorligini, bir-biriga 

bog‟liqligi va tutashligini daraxt 

shaklida ifoda etamiz 

Daraxtning o`zagi, tanasi – bu bosh 

maqsad (BM) 

Daraxtning shoxi – bu birinchi darajali 

asosiy maqsaddir (1,2,3,4) 

Shoxlardagi shoxchalar – bu ikkinchi 

darajali kichik maqsadlar 

(21,22,23,24,25,26) 

Shoxlardagi nimchalar – bu amaliy 

tadbirlar (221,222,223,224,225,226)  

---

509 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Maqsadlar shajarasi. 

Maqsadli  menejment  -  bu  boshqarishning 

muayyan tizimi bo‟lib unda ikkita unsur bir-biri 

bilan uzviy bog‟langan bo‟ladi: 

 

maqsad 

(pirovard 

natija); 

 

 

nazorat. 

1-pog‟onadagi  maqsadlar  korxonaning  strategik  rejalashtirishiga  taalluqli. 

Ularni  korxonaning  yuqori  pog‘onasidagi  menejerlar  ishlab  chiqadi.  Ular  ulkan 

masalalarni  aniqlashga,  korxona  ichki  qadriyatlari  va  rivojlanish  strategiyasini 

ishlab  chiqishga  javob  berishadi  hamda  o‘rta  bo‘g‘in  menejerlari  ishlarini 

boshqaradilar.  Ularning  namunaviy  unvonlari  Prezident,  bosh  ijrochi  direktor 

yoki vitse prezidentdir. 

---

510 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

2-pog‟onadagi  maqsadlar  oliy  va  o‘rta  darajadagi 

menejerlar  tomonidan  belgilanadi.  Ular  unchalik  uzoq 

muddatda 

bo‘lmagan, 

aniq 

davrga 

mo‘ljallangan 

maqsadlardir.  Odatda  bu  maqsadlar  korxonaning  aniq 

faoliyat sohalari miqyosida bo‘ladi. Bular turkumiga: 

 

 

ishlab 

chiqarish 

 

 

moliyaviy 

 

 

mehnatni 

boshkarish 

 

 

marketing 

 

rentabellik  

kabi 

sohalardagi 

maqsadlar 

kiradi. 

“Funktsiya‖ - bu lotincha so‘z bo‘lib biror kimsa yoki 

narsaning ish, faoliyat doirasi, vazifasi degan ma‘nolarni 

bildiradi. 

―Vazifa‖ - bu amalga oshirilishi, hal qilinishi lozim bo‘lgan 

masala, erishilishi lozim bo‘lgan, ko‘zda tutilgan maqsad. Yoki 

biror bir topshiriq, xizmat, yumush, xizmat lavozimi, mansab, 

amal. 

---

511 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

G‟arb menejmentining bugungi zamonaviy  

nazariyasi boshqarish funktsiyalarini 

turkumlashda eng avvalo uning quyidagi asosiy 

(umumiy) funktsiyalariga ustuvorlik berishadi: 

 

rejalashtirish; 

 

tashkil qilish; 

 

tartibga solish va muvofiqlashtirish; 

 

nazorat

; 

 

rag’batlantirish (motivlashtirish). 

---

512 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Rejalashtirish 

 

 

 

Tashkil qilish 

 

 

 

Muvofiqlash 

tirish va tar-

tibga solish 

 

 

 

 

Nazorat 



 

boshqarishning asosiy va dastlabki funktsiyasidir. Har qanday boshqarish reja tuzishdan 

boshlanadi. 

Bu rejada: 



 

boshqaruv  maqsadlari va vazifalari, ularni realizatsiya qilish muddatlari belgilanadi; 



 

vazifalarni amalga  oshirish usullari ishlab chiqiladi; 



 

xalq xo‟jaligi bo‟g‟inlarining  o‟zaro   aloqalari o‟rnatiladi; 

Rejalashtirishning umumiylik xususiyati shundaki, bunda har bir  boshqaruv xodimi o‟zining  

shaxsiy  ishini reja-lashtiradi, o‟z ish  joyining faoliyati ko‟rsatkichlarini  ishlab chiqadi, 

rejalarni qanday  bajarayotganini nazorat qilishni uyushtiradi. 

Bu funktsiya boshqaruv ob‟ekti doirasida barcha bosh-qariluvchi va 

boshqaruvchi  jarayonlarning  uyushqoqligini  ta‟minlaydi.  Shu 

nuo‟tai nazardan tashkil qilish ichki  va tashqi shart-sharoitlarning 

o‟zgarib turishiga qarab amaldagi  tizim tarkibini takomillashtirish 

yoki  yangi-sini  tuzish    demak  dir.  Bu  funktsiya  joriy  va  strategik 

rejalarning ijrosini ta‟minlash bo‟yicha birinchi qadamdir. 

(1) 

Rejalashtirish  boshqarishning  strategiyasi  hisoblansa,  muvofiqlashtirish  boshqarishning  taktik 

ma salalarini hal qilib beradi. Bu funktsiyaning asosiy vazifasi oqilona aloqalar o‟rnatish yo‟li 

bilan boshqariladigan tizimning turi qismlari o‟rtasida kelishib ish olib borishni ta‟minlashdir. 

Muvofiqlashtirish  mablag‟larni  tejash  maqsadida  bashqaruvdagi  paralelizm  va  bir-birini 

takrorlashni  bartaraf  qilish  imkonini  beradi.  Bundan  tashqari,  u  turli  tarmoqlar  o‟rtasida 

resurslarni  taqsimlash  yo‟li  bilan  nisbat  va  mutanosiblikni,  ishlab  chiqarish  bilan  iste‟mol