Toshkent moliya instituti "menejmet" kafedrasi "menejment"

Iqtisodiy Muhit 

Bozor  odamni  va  to‘lov  qobiliyatini  talab  qiladi.  Iqtisodiy 

muhit savdo iste‘mol qobiliyati va iste‘mol xulqini talab qiluvchi 

iqtisodiy  omillardan  tashkil  topgan.  Marketologlar  jahon  bozori 

miqiyosida  asosiy  tedentsiyalar  va  iste‘mol  xarajatlariga  asosiy 

e‘tiborni  qaratishlari  lozim.  Davlat  asosan  ularning  foydasi  va 

darajasi hisobiga o‘zgarib boradi.  Ba‘zi davlatlarda turli xildagi 

tovarlar  bozori  mavjud  bo‘lgan  sanoat-iqtisodiy  tizim  mavjud. 

Boshqalarida  iqtisodiy-yashash  tizimi  bor.  Ular  katta  miqdorda 

o‘zining qishloq  xo‘jaligini va  sanoat  ishlab  chiqarish  miqdorini 

o‘zlashtiradilar  hamda  oz  bo‘lsada  marketing  imkoniyatlarini 

taklif qiladilar.  

O‘rtacha  rivojlanuvchi  davlat  esa  mahsulotlarning  to‘g‘ri  turlari  uchun 

marketing imkoniyatlarini taklif qilishadi xolos. 1,2 milliard aholisi bor  indistonni 

oladigan  bo‘lsak,  yaqin o‘tmishda  Hindistonning  faqat  elitasigina  avtomobil sotib 

olishi  mumkin  edi.  Aslida  hozirda  hindlarning  7/1  qismida  avtomobil  bor.  Biroq 

yaqindagi  Hindiston  iqtisodidagi  keskin  o‘zgarishlar  natijasida  tez  o‘suvchi 

Iqtisodiy muhit 

savdo iste‘mol 

qobiliyati va 

iste‘mol xulqini 

talab qiluvchi 

iqtisodiy 

faktorlardan 

tashkil topgan. 

---

160 

 

daromad  bilan  birga  aholining  o‘rta  qatlami  ham  shakllandi.  Endilikda  yangi 

talablarni  qondirish  uchun  evropaliklar,  shimoliy  amerikaliklar,  osiyolik 

avtomobilchilar  Hindistonga  avtomobillarning  kichikroq  turlarini  kiritishmoqda. 

Biroq ular ―Tata Nano‖ rusumli qimmat avtomobil ishlab chiqaruvchi Tata Motors 

bilan  raqobat  qilishga  tayyor  bo‘lishlari  lozim.  “Insonlar  avtomobili‖  deb 

nomlangan  bu  mashinani  sal  kam  158,000  rupiy(taxminan  2900  AQSh  dollari)ga 

sotishmoqda.  Unga 4 odam sig‘adi, 65 km/soat tezligida yuradi, 1 gallon 50 milga 

etadi.  Aholini  g‘ildirakda  olib  yuruvchi  bu  antiqa  arzon  mashina  namunali 

hindistonlik  obrazini  yaratish  imkonini  beradi.  ―Siz  hamma  foydalanishi  mumkin 

bo‘lgan  avtomobilni  tasavvur  qilolasizmi‖  deb  ―Nano‖  reklamachilari  savol 

berishdi,  Javob  ―Endilikda  tasavvur  qila 

olasiz‖ degan tarzda bo‘ldi.  

  ―Tata‖  1  yilda  1  million  shunaka 

mashinalarni sotishni mo‘ljallagan.