Toshkent moliya instituti "menejmet" kafedrasi "menejment"

4.Strategiyani tanlash, uni amalga oshirish, amalga 

oshirishini  baholash hamda nazorat qilish. 

Strategiyani  amalga  oshirish  jiddiy  jarayon  hisoblanadi,  chunki  aynan  u 

muvaffaqiyatli  bajarish  holatida  firmani  qo‘yilgan  maqsadlarga  erishishi  uchun 

imkoniyat  yaratadi.  Ko‘p  holatlarda  firmalar  o‘zi  tanlagan  strategiyani  amalga 

oshira  olmaydilar.  Bu  yoki  noto‘g‘ri  tahlil  o‘tkazilishi  va  notqg‘ri  xulosalar 

qilinishi natijasida vujudga keladi, yoki tashqi muhitda ko‘zda tutilgan o‘zgarishlar 

sodir  bo‘lishi  natijasida  vujudga  keladi.  Biroq  strategiya  bajarilmasligining  asosiy 

sababi  boshqaruvni  firma  potentsialini  strategiyani  realizatsiya  qilishga  etarli 

darajada jalb qila olmasligidandir. 

Ushbu  bosqich  qo‘yilgan  maqsadlarga  qaysi  eng  samarali  usul  bilan  erishish 

mumkin  va  buning  uchun  nima  qilish  zarur  degan  savolga  javob  berish  imkonini 

beradi.  Bitta  maqsadga  turli  usullar  bilan  erishish  mumkin  bqlganligi  uchun 

strategiyani  tanlash  bosqichini  kqzlangan  manzilga  etib  borishning  marshruti  va 

harakat  vositasini  tanlash  kabi  belgilash  mumkin.  Buning  uchun  iqtisodiy 

nazariyada  strategiyalar  xaritasi  (tizimi)  va  strategik  harakatning  mexanizm 

(modellari) rqyxati mavjud. 

Strategiyalar tizimi strategik qarorlarni qabul qilishning uch darajasi, bosqichini 

qz ichiga oladi: 

1)  umumiy  yoki  korporativ.  Korporativ  strategiya  korxona  umumiy 

rivojlanishining yqnalishini kqrsatadi. Bu bosqichda sub‘ekt iqtisodiy faoliyatining 

shakl va turlari majmuasi xaqida qaror qabul qilinadi. Bu erda qushilish, sotib olish 

yoki biznesning biron turidan chiqish xaqidagi savollar, masalalar hal qilinadi. 

2)  ishbilarmon  yoki  raqobat.  Ishbilarmon  strategiyalar  (biznes  rejalarda 

ifodalanadi) tanlangan (korporativ bosqichda) tovar bozorida raqobat ustunliklariga 

erishish  usulini  ta‘riflab  beradi.  Ushbu  strategiya  alohida  tovar  va  xizmatlarni 

raqobat pozitsiyasini yaxshilashga yqnaltiriladi. Bu erda yangi mahsulotlarni ishlab 

chiqarish  bqyicha  istiqbollar  kqrib  chiqiladi  va  mavjud istiqbolsiz  tovarlardan  voz 

kechish  masalalari  kqrib  chiqiladi,  ma‘lum  tovar  bozori  yoki  bozor  segmentidagi 

ishlab chiqarish, baho reklama, sotish va shu kabi siyosatlar aniqlashtiriladi. 

3)  Funktsional.  Funktsional  strategiyalar  bqlim  va  xizmatlar  harakatlarini 

korxonaning ishlab chiqarish bqlinmalari darajasida aniqlashtiradi. Ishlab chiqarish, 

---

125 

 

marketing,  moliya  va  personal  koporativ  va  ishbilarmon  strategiyalarga 

erishishning  qz  usulini  rejalashtiradilar.  Misol  uchun,  ishlab  chiqarish  sohasidagi 

funktsional  strategiya  yaroqsiz  mahsulotni  ishlab  chiqarmaslik,  xom  ashyo 

yqqotishlarini kamaytirish va boshqalardan iborat bqlishi mumkin. 

Strategiyani  tahlil  qilish  va  tanlash  bosqichida  bajariluvchi  chora-tadbirlarni 

umumlashtirgan  holda  sxematik  tarzda    kqrsatish  va  korxona  strategiyasini 

«realizatsiya  qilish»  uchun  dastlabki  ma‘lumotlar  sifatida  olinishi  lozim  bqlgan 

natijalarni ajratish mumkin.