Toshkent moliya instituti m. Y. Raximov, N. N. Kalandarova

Nazariy o4yin usulida daromadlarni boshqarish
_____________________ strategiyasini belgilash_________________
Ishtirokchilar
R2 (Tabiat)
Pj(Korxona)
Strategiy
a
S
D
Min
A
19500
12300
12300
В
13400
17950
13400
Max
19500
17950
-
Jadval 
m a’lumotlaridan 
ko‘rinib 
turibdiki, 
korxonaning 
strategiyasi tabiat strategiyasi bilan bir xil bo'lsa 19500 yoki 17950 
ming so‘m foydaga erishishi mumkin. Aks holda mazkur ko‘rsatkich 
12300 
yoki 13400 ming so‘m holatida qoladi. Bu yerda Pi va R2 
o 4yinchilami strategiyasi o'zaro muvofiq kelmaydi deb qaraladi. Demak, 
korxona eng kam foydaga erishadi deb olinadi. Ya’ni, o‘yinda korxona 
yutqizadi.
Shu sababli, korxona bu ikki mahsulot turidan o'rtacha foydaga 
erishish yo4ini ishlab chiqadi.
Buning uchun
Ri o eyinchining A strategiyasida chastotani noma’lum X bilan 
belgilaymiz. Mazkur holatda V strategiyadagi chastota esa (1-X) 
miqdorga teng bo‘ladi.
Endigi navbatda quyidagi hisob-kitoblami amalga oshiramiz:
19500X-H 2300( 1 -X)=l 3400X + 17950(1-X)
117500X=56500 
X=0,48 (1>0,48)=0,52 
19500*0,48 + 12300*0,52=15756 
13400*0,48 + 17950*0,52=15766
(200 + 250)*0,48 +(270+170)*0,52 = 236 kurtka + 208 palto 
Demak 
korxona shuncha assortimentdagi 
mahsulot 
ishlab 
chiqarishi uning omillar ta ’sirida tushumning va daromadning bir 
xilligini ta ’minlash imkoniyatini beradi.
Xo‘jalik faoliyatining tahlili: ichki moliyaviy tahiil, tashqi moliyaviy
tahiil
68

---

Moliyaviy tahlil yuzasidan rasmiy jihatlarning belgilanmaganligi 
sababli uni tashkil etishda an’anaviy yo‘nalishlardan foydalanish 
mumkin.
Odatda, buxgalteriya hisobini yoki auditni (ichki, tashqi) tashkil 
etishda rasmiy jihatlar bilan belgilangan aniq tartib va qoidalar ushbu 
jarayonni tashkil etishda asos bo‘lib xizmat qiladi.
Jumladan, yangi tahrirdagi “Buxgalteriya hisobi” to4g ‘risidagi 
qonunning “Buxgalteriya hisobi va hisobotini tashkil etish” to‘g ‘risidagi 
11-moddasi buxgalteriya hisobi va hisobotini buxgalteriya hisobi 
subyektining rahbari amalga oshirishi qayd etiladi hamda buxgalteriya 
hisobi 
subyektining 
rahbari 
qanday 
huquqdarga 
ega 
ekanligi 
tarkiblanadi . Ushbu huquqlar qatorida:
Buxgalteriya hisobi xizmatining rahbari boshchiligida buxgalteriya 
hisobi xizmatini tashkil etish yoki shartnoma asosida jalb qilingan 
buxgalter xizmatidan foydalanish;
Buxgalteriya hisobini yuritishni ixtisoslashtirilgan tashkilotga 
(auditorlik tashkilotlari, soliq maslahatchilari tashkilotlari va ustavida 
buxgalteriya hisobini yuritish bo‘yicha xizmat ko‘rsatish nazarda 
tutilgan boshqa tashkilotlar) shartnoma asosida yuklashi;
Buxgalteriya hisobini mustaqil yuritishi qayd etiladi.
Buxgalteriya hisobi va hisobotini tashkil etishning ushbu tartiblari 
bevosita, iqtisodiy tahlilga nisbatan ham to4a mos deyish mumkin.
Tahlilni tashkil etishda ichki moliyaviy tahlilni tashkil etilishi va 
tashqi moliyaviy tahlilni tashkil etilishini tarkiblash maqsadga 
muvofiqdir.
Tashqi moliyaviy tahlil cheklangan axborotlarni aks ettiruvchi 
moliyaviy hisobot shakllari asosida xo'jalik yurituvchi subyektlar 
moliyaviy holatini o'rganishni xarakterlaydi va korxona erishgan 
natijalarining barcha sirlarini ochib berish imkonini bermaydi. Ushbu 
tahlil ichki axborot bazasidan foydalanish imkoniga ega boUmagan,