Toshkent moliya instituti m. Y. Raximov, N. N. Kalandarova

613

---

marta etnik tarkibidan qat’iy nazar barcha millat vakillarining
80
majburiyatlaridan kechish, qullarni ozod qilish shartlari belgilangan .
Qadimgi Gretsiyada oila boshlig'i o ‘z majburiyatlarini to‘lay 
olmasa, uning barcha oila a ’zolari majburiyatlarni toMiq qoplagunga 
qadar, o‘z kreditor qarzini va zararini qoplagunga qadar qullikka 
mahkum qilingan. K o‘pgina shaharlarda uning muddati 5 yil qilib 
belgilangan.
Qarzdorning 
kreditor 
oldidagi 
shaxsiy 
majburiyatlarini 
belgilashning huquqiy normalari ilk bor Rim qonunlarida uchraydi. 
Qarzdorlik majburiyatining yuzaga kelganligi va uning muddatining 90 
kundan oshganligi ilk bor ushbu qonunlarda aks etgan.
Rim imperiyasi qoMlagandan keyin iqtisodiy nochorlik normalarini 
belgilash va ulami rasmiy jihatlari Italiyada rivojlana boshlandi. Bu 
bevosita Italiyada savdo faoliyatining keskin rivojlanishi bilan
xarakterlanadi. Shu sababli ham ushbu jarayon birinchi navbatda savdo 
faoliyatida qo41anila boshladi. Iqtisodiy nochorlik masalalari bilan 
shugcullanuvchi savdo sudlarining vujudga kelishiga ham ushbu 
jarayonga sabab boMgan. Iqtisodiy nochorlikni e ’lon qilish tartiblarida 
ilk bor qarzdor yoki kreditorlaming murojaati bilan nochorlikni tan olish 
va belgilash tartiblari qayd etilgan.
Iqtisodiy 
nochorlikni 
zamonaviy 
shakli 
va 
jarayonlarini
belgilanishida Angliya amaliyoti alohida o ‘rin tutadi. 1543-yilda
4
iqtisodiy nochorlikni ko‘rib chiqish muddatlari va nochorlikni tan olish 
tartiblari aks etgan protsessual amaliyotga o ‘tila boshlandi. Uning 
rivojlanish davri XVII-XIX asrlarga to cg ‘ri keladi.
Bankrotlik 
(iqtisodiy 
nochorlik) 
tushunchalarining 
odatda
sinonimlari nihoyatda ko‘p. Ularning aniq sonini keltirish (odatda 
o ‘zbek tilida 20 dan ortiq sinonimlari mavjud) qiyin. Milliy qonunchilik 
xalqaro normalaridagi talablarni o‘rganish asosida shunday xulosaga 
kelish mumkinki, qarzdorning o ‘z majburiyatlarini toMiq qoplash 
layoqatiga ega emasligidan kelib chiqadigan iqtisodiy, moliyaviy