Toshkent moliya instituti m. Y. Raximov, N. N. Kalandarova

75 >J'
Узбекистон Республикасининг Конуни “Валютани тартибга солиш тугрисида” Тошкент
ш.,1993 йил 7 май, 841-ХП-сон
582

---

O'zbekiston Respublikasi milliy valyutasida, valyuta mablag'lari 
qoldig'i esa - hisobot davrining oxirgi sanasida aks ettiriladi.
Ushbu ma’lumotnomaga asosan korxonaning valyuta mablag'larini 
harakati tahiil qilinadi.
Korxona tomonidan kirimga olingan valyuta mablag'lari qatorida: 
korxona tomonidan hisobot davrida olingan valyuta tushumi summasi; 
sotib olingan xorijiy valyuta summasi; moliyaviy faoliyatdan olingan 
valyuta mablag'lari summasi; korxonaning valyuta hisobvaraqlari va 
kassasiga boshqa valyuta tushumlari summasi aks etadi.
Korxona 
tomonidan 
turli 
maqsadlarga 
sarflangan 
valyuta 
mablag'larining qatoriga: mol-mulkni olishga, bajarilgan ishlarga va 
ko'rsatilgan xizmatlarga sarflangan valyuta mablag'lari summasi; 
moliyaviy faoliyat bo'yicha sarflangan valyuta mablag'lari summasi; 
boshqa maqsadlarga sarflangan valyuta summasi aks etadi.
Chet el valyutasidagi pul mablag'larini qayta baholashdan yuzaga 
kelgan musbat yoki manfiy kurs farqlari, hisobot yili boshiga va oxiriga 
korxonaning valyuta hisobvaraqlari va kassasida bo'lgan valyuta 
mablag'lari alohida qatorlar bo'yicha aks ettiriladi.
Tahiil etishda valyuta mablag'lari balansiga muhim ahamiyat 
qaratiladi. Valyuta balansi quyidagi birliklar ifodasini jamlashni 
xarakterlaydi.
Vb+Vk=Vch+Vo
i
Bu yerda:
Vb - valyuta mablag'lari davr boshiga;
Vk - valyuta mablag'lari kirimi (mahsulot, tovar, ish va xizmatlami 
sotishdan va boshqa tushumlardan);
Vch - valyuta malbag'lari chiqimi (mahsulot, tovar, ish va 
xizmatlami sotib olishdan va boshqa chiqimlar);
Vo - valyuta mablag'larining davr oxiriga qoldig'i.
Valyuta mablag'lari bo'yicha o'z-o'zini moliyalashtirish masalasi 
xo'jalik subyektlarining oldidagi eng muhim masala hisoblanadi. 
Negaki, ba’zan import tovarlari yuzasidan valyuta mablag'lariga bo'lgan 
extiyoj turli qiyinchiliklar tufayli doimo ham hal etilmasligining sababi
583

---

ham shundan kelib chiqadi. 
Shu sababli ham eksport-import 
operatsiyalaridagi ijobiy qoldiqqa chiqish talab etiladi.
Valyuta mablagMari bilan moliyalashtirish samaradorligini baholash 
moliyaviy koeffitsiyentlar orqali baholanadi. Ushbu koeffitsiyent 
quyidagi formula asosida aniqlanadi.