|
Asosiy vositalar va nomoddiy aktivlar, ulardan samarali foydalanish
tahlilining muhim masalalari
Tahiil
mavzulari
0 ‘rganiladigan
ko‘rsatkichlar
tizimi
Tahiil mazmuni
Tahiil natijasi
Asosiy vositalar
va
nomoddiy
aktivlar
tahlili
va uning nazariy
jihatlari
Asosiy
vositalar
va
nomoddiy
aktivlar
tahlilining
nazariy,
metodologik
asoslari
Ta’rifi,
turkumlanishi,
tahiil
vazifalari,
axborot manbalari
bayon etiladi
Zamonaviy
ta’rifi,
turkumlanishi, tahiil
mazmuni, vazifalari,
axborot
manbalari
tavsiflanadi
Asosiy vositalar
va
nomoddiy
aktivlar
bilan
ta ’minlangan
lik,
va
qurollanganlik
tahlili
Asosiy
vositalar
va
nomoddiy
aktivlar
bilan
ta’minlanganlik
koeffitsiyenti,
Asosiy
vositalar
va
nomoddiy
aktivlar
bilan
qurollanish
koeffitsiyenti
Asosiy vositalar va
nomoddiy aktivlar
bilan ta’minlanishi,
qurollanishi
va
uning
dinamik
o ‘zgarishlari tahiil
qilinadi
Ta’minlanganlik va
qurollanganlikni
o ‘stirish
choralari
ko‘riladi
174
Asosiy vositalar
va
nomoddiy
aktivlar
harakatining
tahlili
Asosiy
vositalar
va
nomoddiy
aktivlarning kirib
kelish
koeffitsiyenti,
Asosiy
vositalar
va
nomoddiy
aktivlarning
chiqib
ketish
koeffitsiyenti,
Asosiy
vositalar
va
nomoddiy
aktivlar
harakatining sifat
ko‘rsatkichlari
Asosiy vositalar va
nomoddiy
aktvilarning
harakat
ko‘rsatkichlariga
baho berish orqali
ularning o ‘zgarishi,
o ‘zgarish
tendensiyalari
tahlil qilinadi
Harakat
ko‘rsatkichlarini
yaxshilash choralari
ko‘riladi
Asosiy vositalar
va
nomoddiy
aktivlar
holatining tahlili
Asosiy
vositalar
va
nomoddiy
aktivlarning
eskirish
koeffitsiyenti,
Asosiy
vositalar
va
nomoddiy
aktivlarning
yaroqlik
koeffitsiyenti
Asosiy vositalar va
nomoddiy
aktivlarning
holatiga,
ularning
o ‘zgari shiga
va
o ‘zgarish
tendensiyalariga
baho beriladi
Holat
ko‘rsatkichlarini
yaxshilash choralari
ko‘riladi
Asosiy vositalar
va
nomoddiy
aktivlar
samaradorliginin
g tahlili
Asosiy
vositalar
va
nomoddiy
aktivlarning
qaytimi,
Asosiy
vositalar
va
nomoddiy
aktivlarning
sig‘im
ko‘rsatkichlari
Asosiy vositalar va
nomoddiy
aktivlarning
qaytimi
va
sig4imiga, ularning
o ‘zgarishiga,
mahsulot hajmiga
ta’siri
tahlil
qilinadi
Samaradorlikni
oshirish
choralari
ko‘ri!adi
Asosiy vositalar
va
nomoddiy
aktivlarning
rentabellik
tahlili
Asosiy
vositalar
va
nomoddiy
aktivlarning
rentabellik
ko‘rsatkichlari
Asosiy vositalar va
nomoddiy
aktivlarning
foydaligiga, uning
0
‘zgarishiga ta’sir
etuvchi
omillarga
baho beriladi.
Rentabellikni
oshirish
choralari
ko‘riladi
Asosiy vositalar va nomoddiy aktivlarning tahlilida o ‘rganiladigan
muhim ko‘rsatkichlar va ulaming aniqlash tartiblarini quyidagi jadvalda
ifoda etish mumkin.
175
3.4-jadval
Asosiy vositalar va nomoddiy aktivlar tahlilining
ko4rsatkichlar tizimi
Ko‘rsatkichlar
Ko‘rsatkich
larning
aniqlanishi
Belgilar izohi
1
Asosiy vositalar va
nomoddiy
aktivlar
bilan
ta ’minlanganlik
koeffitsiyenti
(T a,
Tn)
Ta=Av / Im
Tn=Na / Im
Av-asosiy vositalarning o‘rtacha
yillik qiymati
Na-nomoddiy
aktivlaming
o ‘rtacha yillik qiymati
2
Asosiy vositalar va
nomoddiy
aktivlar
bilan
qurollanishi
koeffitsiyenti
(Qa,
Qn)
Qa=Av / X
Q n -N a / X
Im-ishlab chiqarish maydoni
X-xodimlaming o‘rtacha ro‘yxat
soni
3
Asosiy vositalar va
nomoddiy
aktivlaming
kirib
kelish koeffitsiyenti
(Ka,Kn)
Ka=Avk
/
Avo
Kn=Nak
/
Nao
Avk-kirib
kelgan
asosiy
vositalarning qiymati
Avo-asosiy
vositalarning
yil
oxiridagi qiymati
Nak-kirib
kelgan
nomoddiy
aktivlar
Nao-nomoddiy aktivlaming yil
oxiridagi qiymati
4
Asosiy vositalar va
nomoddiy
aktivlaming chiqib
ketish koeffitsiyenti
(Cha,Chn)
Cha=Avch
/
Avb
Chn=Nach
/
Nab
Avch-chiqib
ketgan
asosiy
vositalar qiymati
Avb-asosiy
vositalarning
yil
oxiridagi qiymati
Nach-nomoddiy
aktivlaming
chiqib ketgan qismi
Nab-nomoddiy aktivlaming yil
boshidagi qiymati
5
Asosiy vositalar va
nomoddiy
aktivlaming
harakatining
sifat
ko
4
rsatkichlari(As,
Ns)
As=Avk
/
Avch
Ns=Nak
/
Nach
6
Asosiy vositalar va
nomoddiy
aktivlaming
eskirish
koeffitsiyenti
(Kea,Ken)
Kea=Ave /
Avd
Ken=Nae /
Nad
Ave-asosiy vosilaming eskirish
qiymati
Avd-asosiy
vositalarning
boshlang'ich qiymati
Naz-nomoddiy
aktivlaming
eskirish qiymati
Nad-nomoddiy
aktivlaming
boshlang‘ich qiymati
7
Asosiy vositalar va
nomoddiy
aktivlaming
yaroqlilik
koeffitsiyenti
(Kyaa, Kyan)
Kyaa=Avq /
Avd
Kyan=Naq /
Nad
Avq-Asosiy vositalarning qoldiq
qiymati
Naq-nomoddiy aktivlaming qoldiq
qiymati
8
Asosiy vositalar va
nomoddiy
aktivlaming qaytimi
(Aq, Nq)
Aq=Mx
/
Avo‘
Nq=Mx
/
N ao‘
Mx-mahsulot hajmi
Avoc-asosiy vositalarning o'rtacha
yillik qiymati
N aoc-nomoddiy
aktivlaming
o
4
rtacha yillik qiymati
9
Asosiy vositalar va
nomoddiy
aktivlaming sig4m
ko4rsatkichlari (As,
Ns)
As=Avo
4
/
Mx
Ns=Nao
4
/
Mx
1
0
Asosiy vositalar va
nomoddiy
aktivlaming
rentabellik
ko‘rsatkichlari
(Ra,Rn)
Ra=SF
/
Avo‘
Rn=SF
/
Nao‘
Sf-sof foyda
Mehnat predmetiari va ulardan samarali foydalanish tahlilida
mehnat predmetlarining nazariy tavsifi, ulaming turkumlanishi, xo‘jalik
subyektining moddiy resurslar bilan ta ’minlanganligi, samaradorligi,
jami aktivlar tarkibidagi salmog‘i, moliyalashtirilishi, aylanuvchanligi
bilan bog‘liq jihatlar tahiil etiladi.
177
3.5-jadval
Moddiy resurslar va ulardan samarali foydalanish tahliiining
muhim masalalari
Tahlil
mavzulari
0 ‘rganiladi-
gan
ko4rsatkichlar
tizimi
Tahlil mazmuni
Tahlil natijasi
Moddiy
resurslar
tahlili
mazmuni
vazifalari va
axborot
manbalari
Moddiy
resurslar
tahliiining
nazariy
va
metodologik
asoslari
Ta’rifi,
turkumlanishi,
tahlil
vazifalari,
axborot
manbaalari bay on
etiladi
Zamonaviy ta ’rifi,
turkumlanishi,
tahlil
mazmuni,
vazifalari, axborot
manbalari
tavsiflanadi
Moddiy
resurslar
bilan
ta ’minlan
ganlik tahlili
Moddiy
resurslar
ta’minlangan
lik
koeffitsiyenti
Moddiy
resurslar
bilan
ta’minlanganlik
ning
holatiga,
o^zgarishlariga,
dinamikasiga baho
beriladi
Moddiy
resurslar
ta’minlanganlikda
gi
holat,
uni
yaxshilash
choralari ko‘riladi
Moddiy
resurslar
samaradorli
gi tahlili
Moddiy
resurslar
qaytimi,
moddiy
resurslar
♦
у •
t
sig inn
koeffitsiyenti
Moliy resurslardan
samarali
foydalanganlik
darajasiga,
mahsulot
ishlab
chiqarish hajmiga
ta’siri ga
baho
beriladi
Moddiy
resurslar
va
ulardan
samarali
foydalanish
imkoniyatlari
aniqlanadi
va
choralari ko4riladi
Moddiy
resurslar
aylanuvchan
ligi tahlili
Moddiy
resurslaming
aylanuvchan
lik
koeffitsiyentla
ri
Moddiy
resurslaming
yangidan
qiymat
yaratishga,
ulaming
qaytuvchanlik
darajasiga,
ish
aktivligiga
baho
beriladi
Moddiy
resurslar
joriy holati va uni
kelgusida
yanada
yaxshilash
choralari ko4riladi
Moddiy resurslar va ulardan samarali foydalanish tahlilida
178
o‘rganiladigan ko'rsatkichlar va ularning aniqlanish tartibi quyidagi
jadvalda ifoda etilgan.
3
.
6
-jadval
Moddiy resurslar va ulardan samarali foydalanish tahlili
ko‘rsatkichlari
t/
г
Kocrsatkichlar
Ko‘rsatkich
larning
aniqlanishi
Belgilar izohi
1
Moddiy resurslar
bilan
ta’minlanganlik
koeffitsiyenti
(Tmr)
Tmr=Mrx /
Mrz
Haqiqatdagi moddiy resurslar
ta’minoti
Moddiy
resurslarga
boMgan
zaruriy talab
2
Moddiy resurslar
sig‘imi (Smr)
Smr=X / Mx
Im-ishlab chiqarish maydoni
X-xodimlaming
o‘ rtacha
ro'yxat soni
3
Moddiy resurslar
qaytimi
Qmr=MMx /
X
4
Moddiy
resurslami (o‘z va
qarz mablag‘lari
hisobiga)
moliyalashtirish
koeffitsiyenti
(Kml,Km2)
K m l= O cMM,
-UMA / Mr
Km2-QM -
0 ‘MM
/
Md
0 ‘MM-o‘z mablag4lari manbasi
O'MA-uzoq muddatli aktivlar
QM-qarz mablag‘lari
5
Moddiy
resurslardan
chiqitlar salmog‘i
koeffitsiyenti
(MRch)
MRch=Mrch
/M R s
Mrch-moddiy
resurslami
ishlatishdan chiqitlar
Mrs-Moddiy resurslar sarfi
6
Moddiy resurslar
aylanuvchanligi
koeffitsiyenti
(MRa)
MRa=ST
/
Mrq
St-sotishdan tushum
Mr-moddiy resurslar qoldig'i
7
Moddiy resurslar
tarkibida
import
xom
ashyolar
salmogci (MRi)
MRi=Mri
/
Mrj
Mri-Import
qilingan
moddiy
resurslar qiymati
Mrj-moddiy resurslar jami
179
8
Mahalliylashtiril-
gan
moddiy
resurslar salmog'I
(MRm)
MRm=Mrm /
Mrj
Mrm-mahalliylashtirilgan
moddiy resurslar qiymati
9
Moddiy
resurslardan
ishlab
chiqarishdan
tashqari
foydalanishning
salmog4(MRt)
MRt=Mrt /
Mru
Mrt-ishlab chiqarishdan tashqari
foydalanilgan moddiy resurslar
qiymati
Mru-Umumiy
foydalanilgan
moddiy resurslar qiymati
1
Moddiy
resurslaming
TMZ tarkibidagi
salmog‘i (MRz)
MRz=Mr /
TMZ
TMZ-tovar moddiy zaxiralar
Mr-moddiy resurslar qiymati
.
Mehnat resurslari va ulardan samarali foydalanishni tahlili.
Korxona faoliyatida mehnat omili muhim ahamiyat kasb etadi.
Mehnat - bu inson va jamiyatning ehtiyojlarini qondirishga qaratilgan
oqil va ongli faoliyatdir.
Mehnat resurslari mehnatga layoqatli aholining 16 yoshdan
55
yoshgacha bo‘lgan ayollar va 16 yoshdan 60 yoshgacha bo‘lgan
erkaklardan iborat qatlamidir.
Korxonada
mehnat
resurslari:
xodim,
ishchi,
xizmatchi
kategoriyalari bilan tarkiblanadi.
Xodim - korxonada band bo‘lgan barcha tarkib, ishchi-mahsulot
ishlab chiqarishda bevosita qatnashuvchi, jismoniy mehnat bilan
shug‘ullanuvchi, xizmatchilar - jismoniy mehnatdan tashqari, xizmat
k o ‘rsatuvchi tarkib hisoblanadi.
3.7-jadval
Do'stlaringiz bilan baham: |
