Toshkent moliya instituti m. Y. Raximov, N. N. Kalandarova

Faoliyat turlari bo‘yicha pul oqimi
Ko‘rsatkichlar
0 ‘tgan
yilning shu
davrida
Hisobot
davrida
0 ‘zgarishi
0 ‘sish
daraja
si, %
№
Sum
ma,
ming
so‘m
Salmo
g‘i, %
Sum
ma,
ming
so‘m
Salmo
g‘i, %
Sum
ma,
ming
so‘m
Salmo
g‘i, %
1
I
Davr boshiga pul
mablagMari
qoldigM
124.5
-
171.9
-
2
Pul
mablagMarining 
jami kirimi:
4
828.0
100
6
230.0
100
1 452
-
130.0
Shu 
jumladan 
faoliyat 
turlari 
bo‘yicha:
-asosiy faoliyatdan
3
062.0
63.4
4
821.0
76.7
1
759.0
13.3
157.4
-investitsion
1
260.0
26.0
889.0
14.2
-370
-11.8
175.6
-moliyaviy
506.0
10.6
570
9.1
64
-1.6
112.6
3
Pul
mablagMarining 
jami chiqimi
4
780.7
100
5
983.0
100
-
-
125.1
Shu 
jumladan 
faoliyat 
turlari
2
180.4
45.6
3
168.0
52.9
987.6
9.2
145.3
568

---

bo‘yicha:
-asosiy faoliyatdan
-investitsion
1
767.2
37.0
2
256.0
37.7
488.8
-2.3
127.6
-moliyaviy
833.1
17.4
559.0
9.4
274.1
-8.9
67.1
4
Davr oxiriga pul
mablag'lari
qoldig‘i
171.9
—
468.9
-
297.0
273.6
Korxonada pul oqimini tahlilidan shuni qayd etish lozimki, joriy 
davrda pul oqimining davr boshiga qoldigi 171.6 ming so'mni, pul 
mablag'lari kirimi (operatsion, investitsion, moliyaviy faoliyatdan) 
6 280 ming so'mni, pul mablag'lari chiqimi 5 983.3 ming so'mni tashkil 
etgan. Pul mablag'larining davr oxiriga qoldig'i 468.9 ming so'mni 
tashkil etgan. Pul mablag'lari kirimi va chiqimida asosiy ulushni asosiy 
faoliyatdan daromad va xarajatlar, investitsion faoliyatdan xarajatlar 
tashkil etgan.
T o'g'ri usulda tahiil etishning imkoniyatlari. Buxgalteriya hisobi 
schyotlaridagi ma’lumotlar asosida pul mablag'larining kirimi va 
chiqimini hisoblashni nazarda tutadi. Y a’ni, joriy manbasi buxgalteriya 
hisobining schyotlar rejasidagi axborotlar hisoblanadi. Pul mablag'lari 
schyotidagi debet va kredit aylanmalari hajmi tahlilning zaruriy manbasi 
hisoblanadi.
Barcha schyotlar bo'yicha debet va kredit aylanmalari hajmi 
faoliyat turlari bo'yicha qayta tarkiblanadi.
T o'g'ri usulda pul mablag'larini tahiil etish quyidagi savollarga aniq 
javob topish imkonini beradi73:
- 
joriy 
faoliyatdan 
keladigan 
pul 
mablag'larini 
faoliyat 
uzluksizligini va rejalashtirilgan investitsion faoliyatni ta’minlashga 
yetarlimi yoki yetishmasligini baholash;
- moliyaviy faoliyatdan keladigan pul mablag'larining balanslangan 
sifatiga erishish uchun qancha mablag';
?3K.R. Subramanyam Financial statement analysis, eleventh edition Published by M cGraw-Hill
Education, 2 Penn Plaza, N ew York, N Y 10121. Copyright © 2 0 1 4 by
569

---

- asosiy, investitsion va moliyaviy faoliyatdan xarajatlar va ularning 
kelish manbalarini korxona b o ‘yicha jamlangan holda baholash;
- pul m ablagiari kirimi va chiqimining ularning davr oxiriga qoldiq 
summalariga qay darajada ta ’sir etishini baholash;
- faoliyat turlari bo‘yicha pul m ablagiari tarkibiga, har bitta faoliyat 
turi bo'yicha sof pul m ablagiari sof kirimi (chiqimi)ni baholashga 
imkon beradi.
Joriy faoliyatdan sof pul m ablagiari kirimi (chiqimi) ijobiy va 
salbiy holatlari kuzatiladi.
Ijobiy holat - korxona faoliyatining va kelgusidagi rivojlanish 
strategiyasining o ‘z m ablagiari hisobiga to‘g4ri y o ig a qo‘yilganligidan 
dalolat beradi. Investitsion faoliyatdan pul mablagiarining salbiy holati 
uzoq muddatli aktivlarga investitsiya kiritish holatlarida kuzatiladi. Bu 
holat samaradorligi 
va natijaviyligida strategik qarorlar to ‘g4ri 
belgilangan b o isa, joriy davr bo4yicha xarajatlami ko‘paytiradi va 
kelgusi davrlar bo‘yicha pul tushumlarining oshishiga olib keluvchi 
holat sifatida baholanadi. Moliyaviy faoliyatdan pul m ablagiarining sof 
harakatida ijobiy holat korxonaning kengaytirilgan faoliyatini tashqi 
manbalar 
hisobiga 
moliyalashtirilayotganligini 
bildiradi. 
Yuqoridagilaming aksi salbiy holatni ifoda etadi.
Pul mablag‘larini egri usuldagi tahlili. 
Egri usulda pul 
m ablagiarini tahlil etishning axborot ta’minoti sifatida buxgalteriya 
balansi, metodologiya asosi tahlilning balans usuli hisoblanadi.
Mazkur usulda pul mablagiarining kirimida balans passivi 
moddalarining o‘sishi va aktiv moddalaming kamayishi, pul m ablagiari 
chiqimida 
balans 
aktiv 
moddalarining 
ko‘payishi 
va 
passiv 
moddalarining kamayishini xarakterlaydi.
Pul m ablagiari ko‘payishida asosiy manba joriy davr foydasi va 
amortizatsiya ajratmalari hisoblanadi.
Umumiy kocrinishda pul m ablagiari harakatini, hisob-kitobini 
quyidagi formula asosida topish mumkin