Toshkent moliya instituti m. Y. Raximov, N. N. Kalandarova

1. 
Davr oralig‘ida pul kirimini bashoratlash. 
Pul kirimini asosiy 
manbasi bu mahsulot (ish va xizmat)lami sotishdan tushadi. Bu borada
562

---

tayyor mahsulot (ish va xizmat)larni sotishdan pul kirimini o ‘rtacha 
ko'rsatkichi (koeffitsiyenti, davri) aniqlanadi. Ushbu birlik orqali yaqin 
oylarda va yil davomida kelishi kutilayotgan pul m ablagiari kirimini 
aniqlash mumkin. Shuningdek, balans usuli asosida mahsulot (ish va 
xizmat)lami sotishdan sof pul kirimini aniqlash yuzasidan debitorlik va 
kreditorlik majburiyatlarining davr boshi va oxiriga qoldiq lari farqi 
sotish hajmiga qayta hisob-kitob qilish orqali naqd pul m ablagiari 
kirimi ham aniqlanadi.
Bashoratlashda 
aniqroq 
hisob-kitoblami 
amalga 
oshirishda 
debitorlik 
majburiyatlarining 
oldingi 
chorakliklar 
bo'yicha 
o‘zgarishlarini ham asos sifatida olish mumkin.
Boshqa faoliyat turlari bo‘yicha pul m ablagiari kirimi oldingi oylar 
va choraklar natijasiga qarab belgilanadi va asosiy faoliyatdan pul 
mablagiari kirimiga q o‘shiladi.
2. Davr ora!ig‘ida pul mablag6lari chiqimini bashoratlash.
Birinchi navbatda naqd pul chiqimi belgilanadi. Uning muhim tarkibiy 
birligi mol yetkazib beruvchilar va pudratchilarga boigan kreditorlik 
majburiyatlarini qoplash hisoblanadi.
Mol yetkazib beruvchi va pudratchilarga boigan kreditorlik 
majburiyatlarining to io v muddatlarini kechiktirilishi korxona uchun 
boshqa moliyalashtirish manbasi ham boiishi mumkin. Shu sababli, 
ko4pincha xo‘jalik subyektlari ushbu majburiyatlarni imkon qadar
i
kechiktirishga harakat qiladilar.
Kreditorlik majburiyatlarining salmoq ulushi ish haqi bo‘yicha 
majburiyatlarga, soliq va majburiy toiovlar bo‘yicha majburiyatlar 
qatoriga ham to‘g ‘ri keladi.