Toshkent moliya instituti m. Y. Raximov, N. N. Kalandarova

утказилиши учун корхона ва ташкилотлар рахбарларининг масъулиятини ошириш борасидаги
чора-тадбирлар тугрисида"ги ПФ-1154-сон карори
217

---

Sotish hajmining tahlili
Ko‘rsatkichlar
Bazaviy bahoda qiymati
Mutlaq o‘zgarishi (+,-)
2015 y.
2016 y.
2017 y.
2016 y.
2015
yilga
nisbatan
2017 y.
2016
yilga
nisbatan
2017 y.
2015
yilga
nisbatan
Tovar
mahsulotining davr 
boshiga
qo!digi,mln so‘m
25640
20600
84500
+4960
+63900
+58860
Ishlab chiqarilgan 
mahsulot 
hajmi, 
mln so‘m
282792
442606
532036
+159814
+89430
+249244
Tovar
mahsulotning davr 
oxiriga 
qoldigi, 
mln so‘m
20600
84500
124702
+63900
+40202
+104102
Sotilgan mahsulot 
hajmi
308432
378706
491834
+70274
+113128
183402
Sotish tahlilida sotilgan mahsulot, ish va xizmatlar yuzasidan 
shartnoma majburiyatlarining bajarilishiga a ’lohida urg‘u beriladi. Bu 
bevosita 
shartmonaviy 
munosabatlami, 
toMovlami 
qonunchilik
normalariga mosligini ta’minlashga, turli yo4qotishlami oldini olishga 
imkon beradi.
Shartnoma majburiyatlarining bajarilishi tahlili
Ko‘rsatkichlar
Biznes reja
bo‘yicha
Haqiqatda
1
2
'
3
1. Sotilgan mahsulot hajmi, 
ming so‘mda
480600
491834
2. 
Shartnomaviy 
majburiyatlarga 
nisbatan 
yetkazib berilmagan mahsulot 
hajmi, ming so‘mda
X
22600
3.Rejadan 
ortiqcha 
sotilgan 
mahsulot hajmi, mln so‘m
11234
4 .Sotish rejasining bajarilishi, 
%
X
102.3
5. 
Shartnomaviy 
majburiyatlami hisobga olgan
X
469234
218

---

holda mahsulot sotish hajmi, 
ming so‘mda
6
. 
Shartnomaviy 
majburiyatlami hisobga olgan 
holdagi 
mahsulot 
sotish 
rejasining bajarilishi, 
%
X
97.6
<
Korxona sotish rejasi 102.3 foizga ortig‘i bilan bajarilgan. Qiymat 
ifodasida 11234 miln so‘m ko‘p mahsulot sotilgan. Lekin shartnoma 
majburiyatlari bo‘yicha yetkazib berilgan mahsulotlar hajmi 469234 mln 
so‘mni tashkil etgan. Bu esa shartnoma majburiyatlar ini hisobga olgan 
holda sotish rejasining 97.6 foizga bajarilishiga olib kelgan.
3*10. Korxona operatsion faoliyati samaradorligini (mehnat
unumdorligi, ishlab chiqarish quwatlaridan foydalanish,
innovatsion mahsulot, eksport hajmi ko‘rsatkichlarini) baholash.
Tahiil etishda eng murakkab jarayon bu operatsion faoliyat 
samaradorligini 
baholash 
masalasidir. 
Operatsion 
faoliyat 
samaradorligida resurslardan qay darajada foydalanish darajasiga baho 
beriladi.
Opreatsion faoliyat samaradorligi xomashyo va materiallami ishlab 
chiqarishga yetkazib berish, raqobatchilarning sarfidan kam bo‘lgan 
chiqimlar hisobiga mahsulotlami ishlab chiqarish, ulami sotish 
afzalliklariga egaligi bilan tavsiflanadi.
Operatsion 
faoliyat 
samaradorlikning 
umumiy 
ko‘rsatkichi 
sotishdan tushumni sotilgan mahsulotlar ishlab chiqarish tannarxiga 
boiish asosida topiladi:
Ko=St/Mt
St-sotishdan sof tushum;
Mt -sotilgan mahsulot ishlab chiqarish tannarxi.
Operatsion faoliyat samaradorligi baholashda birlik ko'rsatkichlar 
sifatida mahsulot ishlab chiqarishda qatnashuvchi, kelgusida iqtisodiy
219

---

naf keltiruvchi aktivlar (moddiy, nomoddiy, intellektual mulk)ning, 
mehnatning samaradorlik ko'rsatkichlari olinadi.
Operatsion faoliyat samaradorligini baholashda:
- moddiy resurslar sarfi (samarasi)ga
- mehnat sarfi (unumdorligi)ga;
- mehnat vositalari, ishlab chiqarish quvvatlaridan foydalanishi (sa- 
marasi)ga;
- innovatsion mahsulotga (raqobatdoshligi);
- eksport qilingan mahsulot hajmiga alohida ahamiyat qaratiladi 
(eksport salohiyatiga);