Toshkent moliya instituti m. Y. Raximov, N. N. Kalandarova moliyaviy tahlil


Mehnat resurslari va ulardan samarali foydalanishning ko‘



Download 6,69 Mb.
bet92/314
Sana18.01.2022
Hajmi6,69 Mb.
#391661
1   ...   88   89   90   91   92   93   94   95   ...   314
Bog'liq
Moliyaviy tahlil kitob

Mehnat resurslari va ulardan samarali foydalanishning ko‘rsatkichlar tizimi

t/r

Ko‘rsatkichlar

Ko‘rsatkichlarning aniqlanishi

Belgilar izohi

1

Mehnat resurslari bilan ta’minlanganlik koeffitsiyenti(Mt)

Mt=Mr / Mrz

Mr-haqiqatda band qilingan mehnat resurslari

Mrz-zaruriy mehnat resurslari soni



2

Ishchilarning jami sanoat ishlab chiqarish xodimlarining tarkibidagi salmog‘i(Xis)

Xis=Is / X

Is-ishchilarning soni

X-xodimlarning ro‘yxat bo‘yicha o‘rtacha soni



3

Xizmatchilarning jami xodimlar tarkibidagi salmog‘i (Xxs)

Xxs=Xs / X

Xs-xizmatchilarning soni

4

Xodimlarni ishga qabul qilish koeffitsiyenti (Ibq)

Xiq=Xq / X

Xq-ishga qabul qilingan xodimlarning soni


5

Xodimlarni ishdan bo‘shatish koeffitsiyenti (Xib)

Xib=Xi / X

Xi-ishdan bo‘shagan xodimlarning soni

6

Xodimlar qo‘nimsizligi (Xq)

Xq=Ib / X

Ix-o‘z arizasiga muvofiq ishdan bo‘shaganlar soni

7

Mehnat unumdorligining inson va vaqt omili ko‘rsatkichlari

(MU):


MU




7

Bir xodimning mehnat unumi (MUx)

MUx=Mx / X

Mx-mahsulot hajmi

7

Bir ishchining mehnat unumi (MUi)

MUi=Mx / I

I-ishchilarning o‘rtacha ro‘yxat soni

7

Bir kunlik mehnat unumi (MUk)

MUk= Mx / Ik

Ik-jami ishlangan ish kunlari

7

Bir soatlik mehnat unumi (MUs)


MUs=Mx / Is

Is-jami ishlangan ish soatlari

8

Ish kuni davomiyligi (Id)


Id=Iis / Iik

Iis-jami ishlangan ish soatlari

Iik-jami ishlangan ish kunlari



9

O‘rtacha bir yillik ishlangan ish kunlarining haqiqiy ish vaqtidagi salmog‘i (Ivs)

Ivs=Iyk / Iykz

Iyk-bir yillik o‘rtacha ishlangan ish kunlari

Iykz-meyor bo‘yicha bir yillik ish kunlari



1

O‘rtacha ishlangan bir kunlik ish vaqtining me’yoriy ish vaqtidagi salmog‘i (Iks)

Iks=Ibs / Ism

Ibs-bir kunlik o‘rtacha ish vaqti

Ism-bir kunlik me’yoriy ish vaqti



1

Mehnat unumdorligini omilli ko‘rsatkichlari (Mu)

Mu

Mu-mehnat unumdorligi




Bir xodimga to‘g‘ri keladigan yillik mahsulot hajmi (Mux)

MUx=Is * Mui

Is-sanoat ishlab chiqarish xodimlari tarkibida ishchilarning salmog‘i

Mui-bir ishchining o‘rtacha yillik mahsulot hajmi






Bir ishchiga to‘g‘ri keladigan yillik mahsulot hajmi (Mui)

Mui=Iik*Ikd*Mus

Iik- bir ishchining yil davomida ishlagan o‘rtacha kishi kunlari

Ikd-ish kuni davomiyligi

Mus-ishchining bir soatlik ish unumi


1

Mahsulotning mehnat sig‘imi (Ms)

Ms=Ms/Mx

Ms-mahsulotga mehnat sarfi

Mx-mahsulot hajmi



1

Mahsulot hajmiga ta’sir etuvchi mehnat omillari (Mx)

Mx= Is*Iik*Ikd*Mus





Mahsulot ishlab chiqarish va sotishni tahlili

Mahsulot ishlab chiqarish va sotish faoliyatining asosiy sharti hisoblanadi.

Mahsulot ishlab chiqarish va sotish hajmi korxona tomonidan bozor konyunkturasini chuqur tahlil etgan holda mustaqil ravishda rejalashtiriladi.

Mahsulotlar ishlab chiqarish bo‘yicha biznes rejada mo‘ljallangan hajmni bajarilishini ta’minlash hamda yuqori sifatli, xaridorgir mahsulotlarni yaratilishi korxonaning bevosita muhim ko‘rsatkichlari bo‘lmish ishlab chiqarish tannarxi, xarajatlar hajmi, foyda va rentabellik, moliyaviy barqarorlik, to‘lov qobiliyati, sof pul mablag‘larining hisobot davr oxiriga ko‘payishini ta’minlovchi omildir.

3.9-jadval

Mahsulot ishlab chiqarish va sotish tahlilining muhim masalalari



Tahlil mavzulari

O‘rganiladigan ko‘rsatkichlar tizimi

Tahlil mazmuni

Tahlil natijasi

Mahsulot ishlab chiqarish va sotish tahlilining mazmuni vazifalari va axborot manbalari

Mahsulot ishlab chiqarish va sotish tahlilining nazariy, metodologik asoslari tasniflanadi

Mahsulot ishlab chiqarish va sotishning muhim ko‘rsatikichlar tizimi va ularning tasnifi, tahlil vazifalari, axborot manbalari bayon etiladi

Mahsulot ishlab chiqarish‚ sotishni tahlil etish mazmuni, vazifalari, axborot manbalari tavsiflanadi

Mahsulot ishlab chiqarish va sotish rejasining bajarilishi tahlili

Mahsulot ishlab chiqarish va sotish rejasining bajarilishi


Ishlab chiqarish va sotish rejasining bajarilishiga, dinamikasiga, qiyosiy o‘zgarishlariga baho beriladi

Korxona moliya-xo‘jalik faoliyatining istiqboldagi rejasi, byudjeti, prognoz ko‘rsatkichlari belgilanadi

Mahsulot ishlab chiqarish nomenklaturasi va assortimenti tahlili

Nomenklatura va assortiment rejasining bajarilishi

Nomenklatura va assortiment rejasininng bajarilishiga, reja bajarilishining korxona moliya-xo‘jalik faoliyatiga ta’siri o‘rganiladi

Nomenklatura va asoosrtimentni to‘g‘ri belgilash va ularni maqsadli boshqarish imkoniyatlari aniqlanadi hamda chora-tadbirlari belgilanadi

Mahsulot sifatining tahlili: ishlab chiqarishdagi brak

Oliy va birinchi kategoriyadagi mahsulot hajmi.

Mahsulotning sortlilik koeffitsiyenti.



Mahsulotning sifatligiga, uning pul tushumlari, moliyaviy natijaga ta’siriga baho beriladi

Mahsulotning sifatligini oshirish chora-tadbirlari ko‘riladi

Mahsulot ishlab chiqarish maromiyligining tahlili

Mahsulot ishlab chiqarish maromiyligi koeffitsiyenti.


Ishlab chiqarish maromiyligining uzluksiz va barqaror rivojlanishni ta’minlashdagi ahamiyatiga baho beriladi

Maromiylik va uning buzilishlarini oldini olish choralari ko‘riladi

Innovatsion mahsulotlar tahlili

Innvovatsion mahsulotlarning jami mahsulotlar tarkibidagi salmog‘i

Innovatsion mahsulotlar ularning raqobatdoshlikni ta’minlashdagi o‘rniga baho beriladi

Innvoatsion mahsulotlar hajmini oshirish, ilmiy, texnikaviy yangiliklarni amaliyotga keng joriy etish choralari ko‘riladi

Xorijga sotilgan mahsulotlar tahlili

Eksport qilingan mahsulotlarning jami mahsulotlar tarkibidagi salmog‘i

Eksport qilingan mahsulotlar hajmi, valyuta tushumlari va jahon bozoriga chiqish imkoniyatlariga baho beriladi

Eksport hajmini oshirish chora-tadbirlari ko‘riladi

Mahsulot ishlab chiqarish hajmiga ta’sir etuvchi omillar tahlili

Mahsulotning mehnat vositalari, mehnat predmetlari, mehnat omillari bilan bog‘liq samaradorligi


Mahsulot ishlab chiqarish va sotish hajmiga ta’sir etuvchi miqdor va sifat omillariga baho beriladi

Mahsulot ishlab chiqarish va sotish hajmini o‘stirish, uning barqaror rivojlanishini ta’minlash chora- tadbirlari ko‘riladi

Ishlab chiqarilgan mahsulot hajmini umumlashtiruvchi ko‘rsatkichlar tizimiga quyidagi ko‘rsatkichlar kiradi:

Yalpi mahsulot – bu korxonaning ma’lum bir davrda (kun, oy, chorak, yil) ishlab chiqargan mahsuloti, ko‘rsatgan xizmat va bajargan ishlarining amaldagi va solishtirma bahoda o‘lchangan hajmi.

Tovar mahsulot –ishlab chiqarishning barcha bo‘g‘inlaridan o‘tgan va tayyor holatga kelgan, iste’molchilarga yetkazib berish uchun mo‘ljallangan mahsulotlar.

Sotilgan mahsulot – iste’molchilarga ortib jo‘natilgan yoki hisob hujjatlari taqdim etilgan mahsulotlar.

Mahsulotlar nomenklaturasi – deb, miqdor holida tovarlar guruhlari, kichik guruhlari va pozitsiyalarini belgilashda hamda hisobga olishda qabul qilingan ro‘yxatidir.

Tovar (ish, xizmat)lar assortimenti - deb esa, mahsulotlarning ma’lum bir belgilariga qarab, ya’ni, uning turlari, navi, o‘lchami, markasi, artikullariga qarab ajratiladigan mahsulotlar xilidir.

Korxona uchun ko‘proq foyda keltiruvchi, kam xarajat talab etadigan tovarlarni ishlab chiqarish manfaatlidir. Shu sababli, tovarlarni ishlab chiqarish hajmini tahlil qilishda strukturaviy o‘zgarishlarni tahlil etishga alohida ahamiyat qaratiladi.

Mahsulotlar hajmida strukturaviy o‘zgarishlarni mehnat sig‘imi ko‘rsatkichlari orqali aniqlash mumkin. Mehnat sig‘imini me’yor-soat, me’yorlashtirilgan ish haqi ko‘rsatkichlari orqali aniqlanadi.

Mahsulot turlari bo‘yicha rejaning bajarilishi har xil darajada bo‘lishi strukturani o‘zgarishidan dalolat beradi. Struktura bo‘yicha mahsulot ishlab chiqarish rejasining bajarilishi uchun haqiqiy ishlab chiqarilgan mahsulotning barcha xillari rejalashtirilgan mahsulot tarkibi va tuzilishiga teng kelishi kerak.

Ishlab chiqarish maromiyligi - bir maromda mahsulot ishlab chiqarishni tasniflaydi.

Ishlab chiqarishni bir maromda tashkil etilishi resurslardan foydalanish darajasiga, mahsulot sifatini yaxshilanishiga, shartnomaviy majburiyatlarni bajarilishiga ta’sir etadi.

Mahsulot sifati. Tahlilda muhim e’tibor ishlab chiqarishga va sotilgan mahsulotlar sifatiga qaratiladi. Mahsulot sifati deganda - uning tovarlilik darajasi, xaridorlar didiga mosligi, xalqaro va mamlakat standart meyorlariga javob berishidagi ijobiy tasnifiy jihatlari nazarda tutiladi.

Xalqaro va mamlakat standarti talablariga mosligi yuzasidan mahsulotlarning oliy va birinchi kategoriyalar tarikblanadi.

3.10-jadval

Mahsulot ishlab chiqarish va sotish tahlilida o‘rganiladigan ko‘rsatkichlar tizimi


t/r

Ko‘rsatkichlar

Ko‘rsatkich

larning aniqlanishi

Belgilar izohi

1

Mahsulot ishlab chiqarish rejasining bajarilishi (Rb)

Rb=Mxx/Mxr

Mxx- haqiqatda ishlab chiqarilgan mahsulot hajmi

Mxr-rejada ishlab chiqarilishi belgilangan mahsulot hajmi



2

Mahsulot nomenklaturasi va assortimenti rejasining bajarilishi (Rbn)

Rbn=Mxn/Mxr

Mxn-nomenklatura va assortimentga qabul qilingan mahsulot hajmi


3

Mahsulot ishlab chiqarish maromiyligi koeffitsiyenti(Mrb)

Rbm=Mxm/Mxr

Mxm-maromiylik hisobiga ishlab chiqarilgan mahsulot hajmi

4

Ayrim tur mahsulotlarning jami mahsulotdagi salmog‘i(Mxs)

Mxs=Mat/Mx

Mat-ayrim tur mahsulotlar hajmi

5

Mahsulot tarkibida oliy sifat mahsulot salmog‘i(Mxo)

Mxo=Mxo/Mx

Mxo-oliy kategoriyadagi mahsulotlar hajmi

6

Mahsulot hajmida innvoatsion mahsulot hajmi(Mxi)

Mxi=Mi/Mx

Mi-innovatsion mahsulotlar hajmi

7

Mahsulot hajmiga mehnat omillari ta’siri(MXm)

MXm=Is*Ik*Is*Mus

Is-ishchilarning o‘rtacha ro‘yxat soni

Ik-bir ishchi tomonidan ishlangan ish kunlari

Is-ish kuni davomiyligi

Mus-bir soatlik mehnat unumi



8

Mahsulot ishlab chiqarish hajmiga moddiy resurslar ta’siri(MXmr)

MXmr=MR*MRq

MR-moddiy resurslar qiymati

MRq-moddiy resurslar qaytimi



9

Mahsulot ishlab chiqarish hajmiga mehnat vositalari ta’siri(MXa)

MXa=Avq * Avo‘

Avq–asosiy vositalarning o‘rtacha yillik qiymati

Avo‘-Asosiy vositalarning qaytimi



10

Sotish rejasining bajarilishi (Srb)

SRb=SMx/SMr

SMx-Haqiqiatda sotilgan mahsulot hajmi SMr-rejada belgilangan sotish hajmi

11

Shartnoma majburiyatlarini hisobga olgan holda sotish rejasining bajarilishi (SRsh)

SRsh=SMsh/SMx

SMsh-shartnoma majburiyatlarini hisobga olgan holda haqiqatda yetkazib berilgan mahsulot hajmi

Smx-yetkazib berilishi rejalashtirilgan mahsulot hajmi yetkazib erilishi



12

Sortlilik koeffitsiyenti (Ks)

Ks=MX/Mxb

Mxb-oliy kategoriya bahosida qayta hisoblangan mahsulot hajmi

13

O‘rtacha sotish bahosi (SBo‘)

SBo‘=MXq/MXm

MXq-Haqiqatda sotilgan mahsulot qiymati

MXm-Haqiqatda sotilgan mahsulot miqdori



14

Sotish hajmiga ta’sir etuvchi omillar (Smo‘)

SMo‘=TMqb+TMi-TMqo

TMqb-tayyor mahsulot davr boshiga qoldig‘i

TMi-Joriy davrda ishlab chiqarilgan tayyor mahsulot hajmi

TMqo-Tayyor mahsulotning davr oxiriga qoldig‘i





Download 6,69 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   88   89   90   91   92   93   94   95   ...   314




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish