Toshkent moliya instituti m. Y. Raximov, N. N. Kalandarova moliyaviy tahlil

3. Chuqurlashtirilgan moliyaviy tahlil. Chuqurlashtirilgan moliyaviy tahlilning asosiy vazifasi – qaysi mahsulot turlari, qaysi xarajat turlari, qaysi javobgarlik markazlari tufayli o‘zgarishlar yuzaga kelganligini va bu borada rahbarlar qanday yo‘l tutishi lozimligiga qaratilgan.

Chuqurlashtirilgan moliyaviy tahlilning asosiy maqsadi – xo‘jalik yurituvchi subyektining joriy davrdagi natijalarini, ularning kelgusidagi kutilishlarini, moliyaviy holatini keng qamrovli tavsiflashga, baholashga qaratilgan.

Chuqurlashtirilgan moliyaviy tahlilning asosiy jihatlari quyidagilarga qaratilgan:

- xo‘jalik subyektining iqtisodiy va moliyaviy holatini baholash;

- xo‘jalik subyektining iqtisodiy salohiyatini baholash va tahlil etish;

- mulkiy holatini baholash (analitik balansni tuzish, balansning vertikal tahlili, balansning gorizontal tahlili, mulkiy holatdagi sifat o‘zgarishlari tahlili);

- moliyaviy holatni baholash (likvidlik va to‘lovga layoqatlilikni baholash, moliyaviy barqarorlikni baholash);

- moliyaviy xo‘jalik faoliyati natijaviyligini baholash (ish aktivligi, foyda va rentabellikni baholash, qimmatli qog‘ozlar bozoridagi holatini baholash)ni o‘z ichiga oladi.

Moliyaviy tahlilni quyidagi bosqichlardan iborat algoritmini belgilash mumkin:

- tahlil uchun zarur bo‘lgan axborotlarni yig‘ish;

- axborotlarni qayta ishlash, ko‘rsatkichlarni tanlash va ularni tahliliyligini ta’minlash;

- moliyaviy hisobotlarning gorizontal, vertikal, trend tahlilini o‘tkazish;

- moliyaviy hisobotlar ko‘rsatkichlari asosida moliyaviy koeffitsiyentlarni hisob-kitob qilish, ularning qiyosiy tahlilini qilish, o‘zgarishlarni omilli tahlilini amalga oshirish;

- xo‘jalik subyektining moliyaviy holatini, moliyaviy natijalari, pul oqimlarini tahliliy natijalarini chiqarish, ularni yaxshilashning, imkoniyatlarini aniqlash;

- moliyaviy tahlil bo‘yicha yakuniy xulosalarni tayyorlash va amaliy chora-tadbirlarni belgilash.