Toshkent moliya instituti m. Y. Raximov, N. N. Kalandarova moliyaviy tahlil

Ko‘rsatkichlar	Bazaviy bahoda qiymati
Mutlaq o‘zgarishi (+,-)
2017 y.	2018 y.	2019 y.	2018 y. 2017 yilga nisbatan	2019 y. 2018 yilga nisbatan	2019 y. 2017 yilga nisbatan
Tovar mahsulotining davr boshiga qoldigi,mln so‘m	25640	20600	84500	+4960	+63900	+58860
Ishlab chiqarilgan mahsulot hajmi, mln so‘m	282792	442606	532036	+159814	+89430	+249244
Tovar mahsulotning davr oxiriga qoldigi, mln so‘m	20600	84500	124702	+63900	+40202	+104102
Sotilgan mahsulot hajmi	308432	378706	491834	+70274	+113128	183402

Sotish tahlilida sotilgan mahsulot, ish va xizmatlar yuzasidan shartnoma majburiyatlarining bajarilishiga a’lohida urg‘u beriladi. Bu bevosita shartmonaviy munosabatlarni, to‘lovlarni qonunchilik normalariga mosligini ta’minlashga, turli yo‘qotishlarni oldini olishga imkon beradi.

Shartnoma majburiyatlarining bajarilishi tahlili

Ko‘rsatkichlar	Biznes reja bo‘yicha	Haqiqatda
1	2	3
1. Sotilgan mahsulot hajmi, ming so‘mda	480600	491834
2. Shartnomaviy majburiyatlarga nisbatan yetkazib berilmagan mahsulot hajmi, ming so‘mda	x	22600
3.Rejadan ortiqcha sotilgan mahsulot hajmi, mln so‘m		11234
4.Sotish rejasining bajarilishi, %	x	102.3
5. Shartnomaviy majburiyatlarni hisobga olgan holda mahsulot sotish hajmi, ming so‘mda	x	469234
6. Shartnomaviy majburiyatlarni hisobga olgan holdagi mahsulot sotish rejasining bajarilishi, %	x	97.6

Korxona sotish rejasi 102.3 foizga ortig‘i bilan bajarilgan. Qiymat ifodasida 11234 miln so‘m ko‘p mahsulot sotilgan. Lekin shartnoma majburiyatlari bo‘yicha yetkazib berilgan mahsulotlar hajmi 469234 mln so‘mni tashkil etgan. Bu esa shartnoma majburiyatlarini hisobga olgan holda sotish rejasining 97.6 foizga bajarilishiga olib kelgan.

3.10. Korxona operatsion faoliyati samaradorligini (mehnat unumdorligi, ishlab chiqarish quvvatlaridan foydalanish, innovatsion mahsulot, eksport hajmi ko‘rsatkichlarini) baholash.

Tahlil etishda eng murakkab jarayon bu operatsion faoliyat samaradorligini baholash masalasidir. Operatsion faoliyat samaradorligida resurslardan qay darajada foydalanish darajasiga baho beriladi.

Opreatsion faoliyat samaradorligi xomashyo va materiallarni ishlab chiqarishga yetkazib berish, raqobatchilarning sarfidan kam bo‘lgan chiqimlar hisobiga mahsulotlarni ishlab chiqarish, ularni sotish afzalliklariga egaligi bilan tavsiflanadi.
Operatsion faoliyat samaradorlikning umumiy ko‘rsatkichi sotishdan tushumni sotilgan mahsulotlar ishlab chiqarish tannarxiga bo‘lish asosida topiladi:
Ko=St/Mt
St–sotishdan sof tushum;
Mt –sotilgan mahsulot ishlab chiqarish tannarxi.
Operatsion faoliyat samaradorligi baholashda birlik ko‘rsatkichlar sifatida mahsulot ishlab chiqarishda qatnashuvchi, kelgusida iqtisodiy naf keltiruvchi aktivlar (moddiy, nomoddiy, intellektual mulk)ning, mehnatning samaradorlik ko‘rsatkichlari olinadi.
Operatsion faoliyat samaradorligini baholashda:
- moddiy resurslar sarfi (samarasi)ga
- mehnat sarfi (unumdorligi)ga;
- mehnat vositalari, ishlab chiqarish quvvatlaridan foydalanishi (sa-
marasi)ga;
- innovatsion mahsulotga (raqobatdoshligi);
- eksport qilingan mahsulot hajmiga alohida ahamiyat qaratiladi (eksport salohiyatiga);