9.2-rasm. Umumiy moliyaviy natijalar, ularning tarkibi, tuzilishi va ko‘rsatkichlarning bir-biri bilan bog‘liqligi
Moliyaviy natijaga daxldor bo‘lgan elementlarning bog‘liqligi yuzasidan analitiklar quyidagi qoidaning saqlanishiga muhim ahamiyat qaratishi lozim.
Moliyaviy natijaga daxldor birliklar va ularning uzviyligi
F1/F0
|
|
ST1/ST0
|
|
XK1/XK0
|
|
A1/A0
|
|
1
|
Sof foydaning o‘sishi
|
>
|
Sotishdan tushumning o‘sishi
|
>
|
Xususiy kapitalning o‘sishi
|
>
|
Aktivlar
ning o‘sishi
|
>
|
100
|
1. Aktivlar o‘sishining sharti
|
|
|
|
|
|
|
2. Moliyaviy salohiyatning o‘sish sharti
|
|
|
|
|
3. Iqtisodiy salohiyatning o‘sish sharti
|
|
|
4. Faoliyatning rivoji va taraqqiyotning sharti
|
Analitiklar yuqoridagi bog‘lanishlarda albatta “oltin qoida”ning saqlanishiga e’tibor qaratishlari lozim. Negaki, ushbu qoidaga amal etmasdan biznesning hayotiyligini, faoliyatning davomiyligini, iqtisodiy rivojlanishning makroiqtisodiy barqarorligini ta’minlab bo‘lmaydi.
“O‘zbekiston temir yo‘llari” AJda moliyaviy natijaga daxldor birliklar va ularning uzviyligi
Ko‘rsatkichlar
|
O‘tgan yil
|
Hisobot yili
|
Farqi (+;-)
|
O‘sishi, %
|
Daxldorlik
|
Sof foyda
|
507 693 607
|
974 038 284
|
466 344 677
|
191.8
|
191.8 >154.0
|
Sotishdan sof tushum
|
3 362 225 550
|
5 180 801 340
|
1 818 575 790
|
154.0
|
154>130.7
|
Xususiy kapital
|
7 745 794 466
|
10 124 233 076
|
2 378 438 610
|
130.7
|
130.7<184.0
|
Aktivlar
|
13 198 104 658
|
24 276 893 065
|
11 078 788 407
|
184.0
|
184.0>100
|
Sof foyda daxldorlik darajasi sotishdan sof tushumdan nisbatan yuqori bo‘lgan, sof tushumning xususiy kapitalga daxldorlik darajasi yuqori bo‘lgan, xususiy kapitalning aktivlarga daxldorlik darajasida nisbat saqlanmagan. Korxonadagi umumiy holatni ijobiy baholash mumkin.
“O‘zbekiston temir yo‘llari” AJ ning moliyaviy natijalar to‘g‘risidagi hisoboti (2016-2017 yy.)
Ko‘rsatkichlar nomi
|
2017 yil
|
2016 yil
|
Mahsulot (ish va xizmat)larni sotishdan sof tushum
|
5 180 801 340
|
3 362 225 550
|
Sotilgan mahsulot (ish va xizmat)larning tannarxi
|
3 191 287 162
|
2 474 622 038
|
Mahsulot (ish va xizmat)larni sotishning yalpi foydasi
|
1 989 514 178
|
887 603 512
|
Davr xarajatlari
|
752 744 444
|
568 302 199
|
Boshqa operatsion xarajatlar
|
178 630 359
|
135 306 333
|
Asosiy faoliyatning foydasi
|
1 415 400 093
|
454 607 646
|
Moliyaviy faoliyat bo‘yicha xarajatlar
|
833 455 050
|
159 047 300
|
Moliyaviy faoliyatning daromadlari
|
506 789 162
|
269 112 080
|
Daromad (foyda) solig‘ini to‘lagunga qadar foyda
|
1 088 734 205
|
564 672 426
|
Favquloddagi foyda va zararlar
|
0
|
0
|
Daromad (foyda) solig‘i
|
30 730 577
|
16 304 363
|
Foydadan boshqa soliqlar va yig‘imlar
|
83 965 344
|
40 674 456
|
Hisobot davrining sof foydasi
|
974 038 284
|
507 693 607
|
9.3. Moliyaviy natija, foyda va rentabellik ko‘rsatkichlarini baholash va tahlil qilish yo‘llari
Moliyaviy natijalar to‘g‘risidagi hisobotni tahlili o‘qish, vertikal, gorizontal, trendli tahlil, moliyaviy koeffitsiyentlar va qiyosiy tahlil, omilli tahlil usullaridan foydalangan holda olib boriladi.
Moliyaviy natijalar to‘g‘risidagi hisobotni o‘qishda uning satrlar bo‘yicha ko‘rsatkichlar tarkiblanishiga, moliyaviy natijaviylikni xarakterlovchi umumiy qatorlarning qiymat ifodasiga, hisobot davri va o‘tgan yilning shu davri bo‘yicha ma’lumotlarga umumiy izoh beriladi.
Vertikal tahlilda moliyaviy natijalarning shakllanishini bir qatorli va ko‘p qatorli usullarida o‘zaro farqlanishlariga va nisbiy o‘zgarishlariga baho beriladi. Bunda asosiy jihat yakuniy ya’ni jamlangan moliyaviy natijalar qatorida tarkib bo‘yicha foyda va zararlarning salmog‘iga baho beriladi.
Gorizontal tahlilda esa moliyaviy natijalarning shakllanish qatorlari, ko‘rsatkichlari bo‘yicha davriy o‘zgarishlariga mutlaq va nisbiy ifodalarda baho beriladi.
Asosli yoki trend tahlilida moliyaviy natijalar va ular tarkibining yillar bo‘yicha o‘zgarishlariga va dinamik o‘zgarishlariga baho beriladi. Eng muhim jihat asos yiliga nisbatan o‘zgarishlariga baho berishga qaratiladi.
Moliyaviy natijalar tahlili tashqi va ichki subyektlar tomonidan olib boriladi. Ichki subyektlar tomonidan olib boriladigan tahlil ichki moliyaviy tahlil qatoriga kiritilib, faqat shu korxonaning xodimlari tomonidan olib boriladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |