Toshkent moliya instituti loyihalarni moliyalashtirish fakulteti loyihalarni

II bob. Iqtisodiyotni modernizatsiyalash sharoitida investitsiyalarning loyihaviy tahlili

1. 
   Investitsiya loyihalarini loyihaviy tahlil qilish tartibi va jarayonlari
   

Investitsiya loyihalarini amalga oshirishning zarurligi, maqsadga muvofiqligi va ahamiyati ularni loyihaviy tahlil qilish natijasida aniqlanadi. Umuman olganda, loyihaviy tahlil qachon amalga oshiriladi va amalga oshirilishi talab etiladi. Investorlar muayyan loyihaga o'z investitsiya mablag'larini yo'naltirar ekan, eng avvalo, ushbu qo'yilmalarning samaradorligini oldindan aniqlab olishi, loyihaning daromadlilik darajasi va riskli vaziyatlarni oldindan baholashni o'z oldiga aqsad qilib qo'yadilar. Demak, loyihaviy tahlil investitsiya loyihasini ishlab chiqish jarayonlarida amalga oshiriladi. Buning sababini quyidagi chizma yordamida isbotlash o'rinlidir.

5. rasm. Investitsion loyiha uch fazani ichiga olgan loyiha hayotiy tsikli¹⁰

Ushbu rasmdan ko'rinadiki, investitsiya loyihasi 3 ta fazadan iborat bo'ladi. Bular: investitsiya oldi, investitsiya va ekspluatatsiya fazalari. Mazkur 3 ta faza investitsion loyiha – hayotiy tsiklini tashkil etadi.





¹⁰ Uzoqov A., Nosirov E., Saidov R. Investitsiya loyihalarini moliyalashtirish va ularning monitoringi. – T.: IQTISOD-MOLIYA, 2006. – B. 32.
Investitsiya loyihalarini ishlab chiqishda loyiha tsiklining bosqichlari muhim axamiyatga ega. «Loyiha tsikli» tushunchasiga loyihani ishlab chiqish va uni amalga oshirishning turli bosqichlari kirdi. Loyiha tsiklining boshlang'ich va tugallanish davrlari, g'oyadan to uning moddiy qiymatga ega bo'lganga qadar davrlarni o'z ichiga oladi.
Investitsiya loyihasini ishlab chiqishning asosiy bosqichi bo'lib, investitsiya oldi fazasi hisoblanadi.
Ushbu fazada loyiha ishlab chiqiladi, uning imkoniyatlari o'rganiladi, dastlabki texnik – iqtisodiy tadqiqot – kuzatishlar o'tkaziladi, potentsion investor va loyihaning boshqa ishtirokchilari bilan muzokarolar olib boriladi, xomashyo va uskunalarni etkazib beruvchilar tanlanadi. Agar investitsion loyihaga kredit jalb qilish ko'zda tutilgan bo'lsa, unda bu fazada kreditni olish bo'yicha bitimlar tuziladi; investitsion loyihani yuridik jixatdan rasmiylashtiriladi; hujjatlarni tayyorlash, shartnomalarni rasmiylashtirish va korxonani ro'yxatga olish amalga oshiriladi.