Toshkent moliya instituti kredit-iqtisod fakulteti "bank ishi" kafedrasi

TIF Milliy bankida foizli daromadlarning dinamikasi 
Daromadlar
2015 
2016 
2017 
Sof foyda 
100% 
100% 
100% 
Foizli daromad 
38,7% 
49,6% 
51,7% 
Jadval ma’lumotlaridan ko`rinib turiptiki, yildan yilaga foizli daromadlari 
ortib bormoqda. Bu esa uning kredit operatsiyalaridan oladigan daromadining 
salmog`ini ortishiga olib kelgan.
Tijorat banklari bajaradigan operatsiyalaridan oladigan daromadlari tarkibiga 
yana bankning forfeyting (veksellar hisobini yuritish), faktoring (qarzlarni 
undirish, tovar va хizmatlarni qayta sotib, keyin ular uchun to`lovlarni undirishga 
doir huquqlarni qabul qilish), trast (ishonchga asoslangan) operatsiyalari ham 
kiritiladi. Bu operatsiyalarni tijorat banklari mijozning topshirig`iga ko`ra amalga 
oshiradilar va operatsiya nihoyasida belgilangan tartibda daromad oladi.
Tijorat banklarinig foizsiz daromadlariga quyidagilarni kiritishi mumkin:
Bankka tegishli mulkni ijaraga berishdan tushadigan, jumladan lizing 
operatsiyalari o`tkazishdan olinadigan daromadlar. Ushbu operatsiyalarda tijorat 
banklari ijaraga temir seyflarni mijoz bilan kelishilgan shartnomaga binoan beradi 
va mijozdan ushbu ijara uchun haq oladi. Banklar bundan tashqari mijozlarga 
lizing operatsiyalarini ham ko`rsatadi. Lizingning oddiy ijaradan asosiy farqi 
shundaki, lizingda ijaraga berilgan asbob-uskunalar shartnoma muddati 
tugagandan so`ng, ularning qoldiq qiymati yig`indisida sotib olish ko`zda tutiladi.
Qimmatli qog`ozlar bilan amalga oshirilgan brokerlik operatsiyalari 
bo`yicha daromadlar. Bunda tijorat banklari qimmatli qog`ozlar oldi-sotdisida 
ishtirok etadi. Natijada kurslar o`rtasidagi (olish narхi va sotish narхi o`rtasidagi) 
farq ham bank daromadining manbasi bo`lishi mumkin.

---

16 
Yuqorida keltirilgan TIF Milliy bankning daromadlari bo`yicha tarkibini 
unnig ma’lumotlari asosida alohida olingan daromad moddalari shaklida tahlil 
qilinganda quyidagi ko`rinishga ega bo`ladi. 
2-jadval