Toshkent moliya instituti iqtisodiyot nazariyasi

Real YaMM – narxlarning o’zgarishini hisobga olib, doimiy narxlarda hisoblangan YaMM.
Oraliq mahsulot – ishlov berish, qayta ishlash va qayta sotish maqsadlarida sotib olingan mahsulotlar.
Pirovard mahsulot – ishlab chiqarish jarayoni yakunlangan, shaxsiy va unumli iste’mol qilishga tayyor bo’lgan mahsulotlar.
Xufyona iqtisodiyot – YaMMni ishlab chiqarish, taqsimlash va undan foydalanishning rasmiy iqtisodiyotdan yashirin qismi.

Takrorlash uchun savol va topshiriqlar:

1. 
   Makpoiqtisodiy ko’pcatkichlap nimalar va ular milliy iqtisodiyotda qanday rol o’ynaydi?
   
2. 
   YaMM va SMM bip-bipidan nima bilan farqlanadi? SMM va milliy dapomad-chi?
   
3. 
   YaMM harakat shakllari tavsifini bering.
   
4. 
   YaMM qanday usullarda hisoblanadi? Ularning farqi nimadan iborat.
   
5. 
   Nominal va real YaMM tushunchalarini izohlang. Ularning farqini ko’rsating.
   

Asosiy adabiyotlar:

1,2,3,4,5,6,7,8,9,10,11,12,13,16,18,21,23,24.

Qo’shimcha adabiyotlar:

4,5,6,8,9,29,31.

18-MAVZU. YALPI TALAB VA YALPI TAKLIF.

REJA:

1. 
   Yalpi talab tushunchasi va uning hajmiga ta’sir qiluvchi omillar.
   
2. 
   Yalpi taklif tushunchasi. Yalpi taklif tarkibi va unga ta’sir qiluvchi omillar.
   
3. 
   Yalpi talab va yalpi taklif o’rtasidagi muvozanatlik hamda uning o’zgarishi.
   

1. Yalpi talab tushunchasi va uning hajmiga ta’sir qiluvchi omillar.

Yalpi talab - bu barcha iste’molchilar, ya’ni aholi, korxonalar va davlat narxlarning o’rtacha darajasida sotib olishi mumkin bo’lgan turli tovarlar va xizmatlarning umumiy hajmini, yoki milliy iqtisodiyotdagi real pul daromadlari hajmini bildiradi. Boshqa sharoitlar o’zgarmay qolganda, narx darajasi qancha past bo’lsa, iste’molchilar (mamlakat ichidagi hamda chet eldagi) milliy ishlab chiqarish real hajmining shuncha katta qismini va aksincha, narx darajasi qancha yuqori bo’lsa, shuncha kam qismini sotib oladi. Shunday qilib, narx darajasining oshishi, boshqa sharoitlar o’zgarmay qolganda yalpi talab hajmining kamayishiga sabab bo’ladi. Aksincha, narx darajasining pasayishi yalpi talabning oshishiga olib keladi. Yalpi talabga narxdan tashqari ta’sir qiluvchi omillarning o’zgarishi ham milliy ishlab chiqarish hajmining o’zgarishiga olib keladi.

Narx darajasi va talab bildirgan milliy ishlab chiqarish hajmi o’rtasidagi bu teskari bog’liqlik 1-chizmada aniq ifodalangan.
Bu yalpi talab hajmiga ta’sir etuvchi narxdan tashqari omillar quyidagilardir:

1.