Toshkent moliya instituti iqtisodiyot nazariyasi

Iqtisodiy tsikllarni tashqi omillarning mavjudligi bilan tushuntiruvchi nazariyani, eksternal nazariya deb atash qabul qilingan. Internal nazariya iqtisodiy tsikllarni iqtisodiy tizimning o’ziga xos ichki omillar tug’diradi deb hisoblaydi.

Asosiy kapitalning jismoniy xizmat muddati, ko’pchilik iqtisodchilar tomonidan iqtisodiy tsiklni tug’diruvchi muhim omillardan biri sifatida qaraladi.

Agar bir yoki bir necha tarmoqda, mashina - uskunalarga talabning keskin ortishi keltirib chiqaradigan iqtisodiy o’sish boshlansa, to’liq tabiiyki, bu hol mashina va uskunalar eskiradigan har 10-15 yildan keyin takrorlanadi.

Boshqa ichki omillardan quyidagilar ajratib ko’rsatiladi:

• 
  shaxsiy iste’molning o’zgarishi (qisqarishi yoki kengayishi);
  
• 
  investitsiyalar, ya’ni ishlab chiqarishni kengaytirish, uni yangilash va yangi ish joylarini vujudga keltirishga yo’naltiriladigan mablag’lar hajmi;
  
• 
  ishlab chiqarish, talab va takliflar hajmiga ta’sir ko’rsatishga qaratilgan davlatning iqtisodiy siyosatining o’zgarishi;
  

Iqtisodiy tsikllarning kelib chiqishini faqat eksternal yoki internal nazariya orqali tushuntirish ko’pam to’g’ri emas. Iqtisodiy tsikl va umuman iqtisodiy tizimdagi miqdoriy va sifat o’zgarishlar tashqi va ichki omillar oqibatida kelib chiqishi mumkin emas.

2.