Toshkent moliya instituti iqtisodiyot nazariyasi

3-jadval. 
Respublikada investitsiyalarning moliyalashtirish manbalari  
bo’yicha tuzilishi (% hisobida)
2
  
 
Yillar 
1991 1992  1993  1994 1995 1998 2000  2002 
Jami kapital 
qo’yilmalari 
100,0 100,0
100,0  100,0
100,0
100,0 100,0  100,0 
Shu jumladan: 
byudjet mablag’lari 
44,5 26,6 32,1 25,3 22,9 24,2 30,3  25,0 
Korxonalarning o’z 
mablag’lari 
38,7 52,9 46,2 47,1 47,0 49,2 26,4  40,0 
Bank 
kreditlari 
. 
. 
. 0,3  8,3  11,1 9,6 6,2 7,5  2,2 
Chet el 
investitsiyalari 
         
20,4 
va 
kreditlari 
 
 
0,1  6,6  14,0 20,3 21,7 
 
Aholi mablag’lari 
16,8 
20,2 
13,2 9,9 6,5 . 
. 
. 12,7 12,0 
 
Investitsiyalarga sarflar darajasini ikkita asosiy omil belgilab beradi: 
1) Tadbirkorlar investitsiyalarga sarflardan olish ko’zda tutilgan, kutilayotgan 
sof 
foyda normasi
 va 2) 
foiz stavkasi.
 
I. Investitsiyalarga qilinadigan sarflarning harakatlantiruvchi motivi 
foyda
 hisoblanadi. 
Tadbirkorlar ishlab chiqarish vositalarini qachonki ular foyda keltiradigan bo’lsa, sotib 
oladi. 
Investitsiyalar darajasini belgilaydigan ikkinchi omil 
foizning real stavkasi
 
hisoblanadi. Foiz stavkasi bu - real asosiy kapitalni sotib olish uchun zarur bo’lgan 
band qilingan pul kapitaliga korxona to’lash zarur bo’lgan pul miqdori hisoblanadi. 
Agar kutilayotgan sof foyda normasi      (10 %) foiz stavkasi (7 %)dan ortiq bo’lsa 
investitsiyani amalga oshirish maqsadga muvofiq bo’ladi. Aksincha foiz stavkasi 
(aytalik, 12%) kutilayotgan sof foyda normasidan (10%) ortiq bo’lsa, investitsiyalash 
samarasiz hisoblanadi. 
Investitsiya darajasiga kutilayotgan sof foyda normasi va foiz stavkasidan tashqari 
boshqa quyidagi omillar ham ta’sir ko’rsatadi.  
1. Mashina va uskunalarni xarid qilish, ishlatish va ularga xizmat ko’rsatish 
xarajatlari.  
2. Tadbirkorlardan olinadigan soliq miqdori.