Toshkent moliya instituti iqtisodiyot nazariyasi

Investitsiyalar – asosiy va aylanma kapitalni ko’paytirishga, ishlab 
chiqarish quvvatlarini kengaytirishga pul shaklidagi qo’yilmadir.
 U pul 
mablag’lari, bank kreditlari, aktsiya va boshqa qimmatli qog’ozlar ko’rinishida 
amalga oshiriladi. 
Investitsiyalarni ro’yobga chiqarish bo’yicha amaliy harakatlar - 
investitsion faoliyat, investitsiyalarni amalga oshiruvchi shaxs - investor 
deyiladi. 
Investitsiya faoliyati quyidagi manbalar hisobiga amalga oshirilishi mumkin: 
- investorlarning o’z moliyaviy resurslari (foyda, amortizatsiya ajratmalari, pul 
jamg’armalari va h.k.); 
- qarz olingan moliyaviy mablag’lar (obligatsiya zayomlari, bank kreditlari); 
- jalb qilingan moliyaviy mablag’lar (aktsiyalarni sotishdan olingan mablag’lar, 
jismoniy va huquqiy shaxslarning pay va boshqa to’lovlari); 
- byudjetdan investitsiyalarni moliyalashtirish. 
2002 yilda O’zbekistonda investitsion qo’yilmalarning 40,0%  korxonalarning 
o’z moliyaviy mablag’lari hisobiga, 25,0% byudjet mablag’lari hisobiga amalga 
oshirilgan
1
. 
Investitsiyalarning manbalaridan biri aholi keng qatlamlari (ishlovchilar, 
o’qituvchilar, vrachlar va boshqalar) jamg’armasi hisoblanadi. Muammo shundan 
iboratki, jamg’arma xo’jalik yurituvchi bir guruh tomonidan amalga oshiriladi, 
investitsiyalar esa shaxslar yoki xo’jalik yurituvchi sub’ektlarning butunlay boshqa 
guruhi tomonidan amalga oshirilishi mumkin. O’z-o’zidan aniqki, investitsiyalar 
manbai bo’lib iqtisodiyotda faoliyat qiluvchi sanoat, qishloq xo’jalik va boshqa 
korxonalar foydasi ham hisoblanadi. Bu erda “jamg’aruvchi” va “investor” bir-biriga 
to’g’ri keladi. 
O’zbekistonda kapital quyilmalarda nodavlat sektorining ulushi 1991 yildagi 
24 %dan,  2000 yil 34, 7% va 2002 yil 59,2 % ga etgan.  
                                                 
1
 Qarang: Sotsialno-ekonomicheskoe polojenie Respubliki Uzbekistan za 2000 god. Toshkent-2001. 49-b. 

---

 
35