Toshkent moliya instituti iqtisodiyot nazariyasi

kredit yo’nalishidan
 foydalanish kengayib bormoqda. 
Bunda mijoz uchun ssuda scheti ochiladi va 
kredit limiti
 belgilanadi. Qarzdorni 
schetida pul qolmasa, limit doirasida bank avtomatik tarzda uning hisobiga pul 
o’tkazadi, limitdan ortiqcha beriladigan qarzga yuqori protsent olinadi. 
• 
Trast (ishonch) operatsiyalari o’tkazish. Mijoz o’z mulki qimmatbaho 
qog’ozlarini ishonib boshqarishni bankka topshiradi. 
• 
Vositachilik operatsiyalarini mijozning topshirig’iga ko’ra bajaradi. 
Umuman olganda bank operatsiyalari aktiv va passivga bo’linib, passiv 
operatsiyalar mablag’larni jalb etish bo’lsa, aktiv operatsiyalar mablag’larini 
joylashtirishdir. 
AQSh kredit tizimida deyarli 14 ming tijorat banklari ish olib boradi. Krinib 
turibdiki, banklar o’rtasida raqobat katta. O’z navbatida raqobat kurashi yirik gigant 
banklarni kelib chiqishiga ham sabab bo’ladi. hozirgi paytda 500 mln. dollardan ortiq 
aktivlarga ega bo’lgan banklar 4,4 % bo’lib, ularning aktivlari esa 74% ni tashkil 
etadi. Ular o’rtasida 230 mlrd. $ aktivga ega bo’lgan "Sitikorporeyshn", Cheyz 
Manxetten korporeyshn 106 mlrd. $, Benk of Amerika 97 mlrd. $ va boshqalar, 
nafaqat AQSh, balki butun dunyoda etakchi o’rinda, Sitikorporeyshn esa jaxonda 
birinchi o’rinda turadi.  
Respublikamizda eng nufuzli banklar bo’lib, tashqi iqtisodiy aloqalar bilan 
shug’ullanuvchi Milliy bank, hamda Xalq banki hisoblanadi. Milliy bank jahondagi 
eng yirik 500 bankdan biri hisoblanadi 

---

 
133
Tijorat banklari to’la mustaqil, lekin ular pul emissiya qilish huquqiga ega 
emas. Real jalb qilgan resurslari miqyosidagina kredit bera oladi. Ixtisoslashgan 
banklar alohida sohalarda kredit-pul operatsiyalarini o’tkazadi. Masalan: 
 
Milliy bank.
 U respublika hukumati tomonidan qonunga mos  ravishda 
ro’yxatdan o’tkaziladi va Markaziy bank a’zosi hisoblanadi. Asosiy yo’nalishi tashqi 
iqtisodiy faoliyatga xizmat ko’rsatish.