Toshkent moliya instituti iqtisodiyot nazariyasi

4.    Davlatning fiskal siyosati va uning turlari. 
 
Bozor iqtisodiyoti muammolariga bag’ishlangan har qanday ilmiy manbalarda, 
asosan xorijda amalga oshirilgan tadqiqotlarda fiskal siyosatning nazariy va amaliy 
jihatlariga ma’lum darajada to’xtab o’tilgan. Shu bilan birga fiskal siyosatning iqtisodiy 
mohiyati va uni amalga oshirish mexanizmlari ancha uzoq davr davomida iqtisodiyot va 
moliya sohasiga doir ilmiy adabiyotlarning tarkibiy qismi sifatida qaror topgan. Bunda 
fiskal siyosatning muammolariga bag’ishlangan turli xil iqtisodiy qarashlar tarixan 
ob’ektiv va sub’ektiv omillar ta’sirida ziddiyatli tarzda shakllangan.  
  Fiskal siyosatning iqtisodiy mazmuniga doir turli xil qarashlarni tahlil qilish, aniq 
iqtisodiy-ijtimoiy tizimlar sharoitidagi va amal qilish xususiyatlarini hamda davlatning 
iqtisodiyotga samarali ta’sir qilish dastaklaridan ekanligini asoslash va milliy 
iqtisodiyotning muvozanatligini ta’minlashdagi ustuvor yo’nalishlarini, aniq iqtisodiy 
tamoyillarini belgilash  zarurdir. Chunki, davlat paydo bo’lishi bilan fiskal siyosat 
jamiyatdagi turli xil iqtisodiy munosabatlarni tartibga solishning zaruriy tarkibiy 
qismlaridan va jamiyat rivojlanishi ob’ektiv ravishda taqozo qiladigan talablaridan biri 
bo’lib kelgan. Davlat tuzilishi shakllariga va jamiyatning shu jumladan moliyaviy 
siyosat dastaklari o’zgarib to’xtovsiz takomillashib borgan. Inglizcha variantdagi so’z 
orqali kirib kelgan «fiskal siyosat» tushunchasi mamlakatimiz va xorij iqtisodiy 
adabiyotlarida turlicha talqin qilinadi, ko’p hollarda «byudjet - soliq», «moliya - soliq» 
va «moliyaviy siyosat» deb yuritiladi
1
.