Toshkent moliya instituti “iqtisodiyot” fakulteti

 
1-KEYS 
Mamlakatimizda qonunbuzilish oqibatini bartaraf etish emas, balki ularning 
oldini olishga qaratilgan monopoliyaga qarshi komplayens tizimi yo’lga qo’yilgan 
va muttasil ravishda rivojlantirib borilmoqda. Bunda monopoliyalar va davlat 
tashkilotlarida faoliyatni raqobat qonunchiligiga muvofiq tashkil etish maqsadida 
komplaens xizmatlari tashkil etildi. 
2021 yilda jami 46 ta, shundan 10 ta davlat ishtirokidagi korxonalarda, 14 ta 
mahalliy hokimiyat organlarida va 22 ta davlat boshqaruvi organlarida komplaens 
tizimi joriy qilindi. Ular faoliyati muvofiqlashtirib borilmoqda va bunday 
tashkilotlar ko’paytirilmoqda. 
Tender va birja savdolarini tartibga solinishi sohasida. Davlat xaridlari 
doirasidagi tender savdolarida 6,7 mingdan ziyod 2020-yilning mos davrida 2,2 

---

mingdan ziyod raqobatni cheklovchi omillarning oldi olindi. 
Tovar xomashyo birjalari orqali sotiladigan yuqori likvidli va monopol 
mahsulotlar soni 38 tadan 45 taga yetdi, tadbirkorlar ochiq savdolar orqali tovar va 
xomashyo resurslari xarid qilish imkoni kengaytirildi. 
Savdolarni manipulyasiya qilishning oldini olishga qaratilgan mexanizmlar 
ishlab chiqildi. 
Vaziyat. Mamlakatimizda turli shakldagi xo‘jalik yurituvchi sub’ektlar 
tomonidan o‘z ustunlik mavqeidan foydalanib, har xil qonun buzilishi holatlariga 
yo‘l qo‘ymaslik maqsadida monopolist korxonalar Davlat reestriga kiritiladi. 
O‘zbekistonda 1996 yilgi holat bo‘yicha monopolist korxonalar soni 827 ta 
bo‘lib, mahsulotlar soni 4351ta bo‘lgan bo‘lsa, 2003 yilga kelib, Davlat reestriga 
kiritilgan korxonalar coni 386 taga tushdi. Mahsulot (tovar va xizmatlar) esa 247 
ta. Monopol mahsulotlarning asosiy qismi xizmat ko‘rsatish (43%), qurilish 
materiallari ishlab chiqarish (19%) ni tashkil etadi. 
Keys bo‘yicha savollar va topshiriqlar: 
-
2021 yil yakunlari bo’yicha monopolist korxona va mahsulotlar 2010 
yilga nisbatan qancha kamayganini aniqlang. 
-
Xizmat ko‘rsatish va qurilish bo‘yicha monopol mahsulotlar turini 
hisoblang. U nimadan dalolat beradi?
 
Nima sababdan monopol mahsulotlar qurilish materiallari sohalarida nisbatan 
baland? Buning sababi nima deb o‘ylaysiz? 

---