Toshkent moliya instituti ijtimoiy soha iqtisodiyoti


Табиий монополия ва мукаммал рақобат шароитида ижтимоий соҳа



Download 2,41 Mb.
Pdf ko'rish
bet35/137
Sana04.04.2022
Hajmi2,41 Mb.
#527646
1   ...   31   32   33   34   35   36   37   38   ...   137
Bog'liq
Ijtimoiy soha iqtisodiyoti

3.2. Табиий монополия ва мукаммал рақобат шароитида ижтимоий соҳа 
хизматларига нархларни ташкил этиш 
Ижтимоий секторлар баҳоларни ташкил этиш, айрим ҳизматлар учун 
ҳам баҳоларни ташкил этишдан ташқари, номукаммал рақобат шароитида 


43 
баҳоларни ташкил этишни ҳам ўз ичига олади. Табиий монополияларда 
маҳсулот ва хизматлар учун баҳоларни тартибга солиш бунга яққол мисол 
бўлади. Бунга коммунал хизмат тармоғи соҳасида аҳолини сув, газ билан 
таъминлаш, шаҳар пассажир транспорти ва ҳоказоларни киритиш мумкин. 
Табиий монополиялар фаолияти монопол ҳуқуқ мавжудлиги учун ижтимоий 
йўқотишлар ва ижтимоий ютуқлар билан боғлиқдир. Ижтимоий йўқотишлар 
монополия маҳсулотларига талабнинг нисбатан пастроқ бўлиши билан 
боғлиқ. Чунки бу ерда баҳолар нисбатан баландроқ бўлади. 
Лекин айрим монополияларда ишлаб чиқариш жараёни тўғри қўйилган 
бўлса, бошқариш харажатлари анча паст бўлади ва натижада баҳолар ҳам 
мукаммал рақобат шароитига нисбатан пастроқ бўлади. Бунинг натижасида 
монополияларда техника тараққиётининг ютуқларини ишлаб чиқаришга 
жалб этишга кўпроқ имкониятлар пайдо бўлади. Лекин табиий монополиялар 
ушбу усулдан фойдаланиш вақтида ҳаражатларни оптимал даражадан 
юқорига кўтариш шароити пайдо бўлади ва улар баҳолар орқали 
истеъмолчиларга юклатилади. 
3.3. Нархларда ташқи экстернал самараларни трансформация этиш учун 
бозор механизмини қўллаш 
Ижтимоий секторда баҳо сиёсати табиий монополия баҳоларини 
тартибга солиш билан чегараланмайди. Ташқи самараларни (эффектларни) 
тижорат секторда ишлаб чиқариладиган товар ва ҳизматларни баҳоларга 
транформация этиш учун баҳолаш механизми кенг қўлланилади. Салбий 
ташқи самара ижтимоий ҳаражатларни тавсифловчи бўлиб, баҳоларда 
солиқлар орқали ҳисобланади. (масалан, алкоголь, тамаки маҳсулотларида ва 
ҳоказо). Буларга экология солиғи, акциз солиқлари киради. 
Ташқи ижобий самара баҳоларда субсидиялар орқали ҳисобга олинади. 
Масалан, бу жамият аъзоларининг таълим даражаси ўсиши, соғлиқни 
мустаҳкамлаш натижасида оладиган фойда. 
Ташқи самарани солиқлар орқали салбий ҳисобини, графикда ўрганиб 
чиқамиз.(масалан: экологик солиқ таъсирини) 

Download 2,41 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   31   32   33   34   35   36   37   38   ...   137




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish