Toshkent moliya instituti ijtimoiy soha iqtisodiyoti

Фуқаролик жамияти институтларини янада ривожлантириш – 
долзарб вазифа. 
Инсон ва фуқароларнинг асосий ҳуқуқ ва эркинликларининг 
таъминланишини амалда кенг ва тўла рўёбга чиқариш мақсадида ташкил 
этилган ва шу йўлда фаолият юритаётган Инсон ҳуқуқлари бўйича Олий 
Мажлис вакили (Омбудсман), Инсон ҳуқуқлари бўйича миллий марказ, 
“Ижтимоий фикр” жамоатчилик маркази, Амалдаги қонун ҳужжатлари 
мониторинги институти каби бир қатор миллий институтлар ва ташкилотлар 
қаторида фуқаролик жамияти институтларининг янада кенгроқ таркибини 
яратиш алоҳида аҳамият касб этмоқда. Мамлакатимизда “Камолот” ёшлар 
ижтимоий ҳаракати, Ўзбекистон хотин-қизлар қўмитаси, “Соғлом авлод учун” 
ва “Нуроний” жамғармалари, “Ижод” фонди, Нодавлат нотижорат 
ташкилотлар миллий ассоциацияси ва бошқа жамоат ташкилотлари самарали 
фаолият юритмоқда. Бироқ шу ва шунга ўхшаш фуқаролик институтларининг 
фаолиятини янада жонлантириш ва ривожлантириш ҳозирги куннинг ўта 
муҳим вазифаларидан биридир. Бундай долзарб вазифанинг бажарилиши 
йўлида бир қатор амалий ишлар қилинди. Фуқаролик жамияти 
институтларининг ролини ва аҳамиятини оширишга ҳисса қўшаётган 200 дан 
ортиқ қонун ҳужжатлари қабул қилинди. Бироқ бу йўлда қилинадиган ишлар 
ҳали талайгина. Чунки бундай вазифаларнинг долзарб аҳамият касб этиши ҳеч 
кимга сир бўлмагани ҳолда уларнинг сўзсиз ижобий ечими ҳаётий 
заруриятдан ўзга нарса эмас. Чунки моҳият эътибори билан фуқаролик 
жамияти давлатни ва унинг органлари фаолиятини назорат қилади. Шунинг 
учун ҳам у зарурдир. Бу зарурат маълум асослар мавжуд бўлган тақдирдагина 
ўз ҳаётий ифодасини топиши мумкин. Жамоатчилик назорати касаба 
уюшмалари, сиёсий партиялар, истеъмолчиларнинг уюшмалари ва шу кабилар 
орқали амалга оширилади. Булар халқнинг давлат ҳокимияти билан ўзаро 
мулоқотини таъминлаб берувчи “кўприк”дир. Бундай кўприкнинг мавжуд 
бўлиши ва унинг яхши тараққий этиши демократик, ҳуқуқий давлат қуришни 
мақсад қилган жамият учун жуда муҳим вазифа, чунки халқнинг давлат 
ҳокимияти билан ўзаро мулоқотининг йўлга қўйилиши демократия учун 
асосий омил ҳисобланади. Лекин бундай мулоқотнинг йўлга қўйилиши анча 
қийин масала. Бу борада давлатнинг ҳам, жамоатчиликнинг ҳам фаоллиги 
зарур. Мамлакатимиз раҳбарининг илгари сурган таклифлари ана шундай 
заруриятнинг давлат томонидан амалга оширилаётган ҳаётий ифодаларидан 
биридир.
 

---

173 
Нодавлат нотижорат ташкилотларининг ташкилий-ҳуқуқий шакллари 
ҳар хил бўлиши мумкин: матлубот кооперативлари, жамоат бирлашмалари, 
ижтимоий фондлар, муассасалар ва ҳ.к. 
Иштирокчиларнинг моддий (мулкий) эҳтиёжларини қондириш 
мақсадида фуқароларнинг аъзоликка асосланган ихтиёрий бирлашмаси