Toshkent moliya instituti ijtimoiy soha iqtisodiyoti

Xaвсизлик
Хавфсизлик, ижтимоий 
барқаролик ва тартибнинг 
муҳимлиги 
Рискларни камайтирувчи ёки рисксиз 
маҳсулотларга талаб ( қулай ва хавфсиз 
кийиниш, транспорт, спорт ва ошхона 
буюмлари; таржима, йўл кўрсатиш ва 
таржимонлик хизматлари; суғурта) 
Maнавият
Ички қадриятлар, ички 
осойишталик, қониқишнинг 
муҳимлиги 
Инсонлар ўзини тушуниш ва ҳаётдан 
мақсадини топишга ёрдам берадиган 
манавий ва руҳий маҳсулотларга талаб 
Дунёнинг истемол қилиш тенденсияси глобал истемолчи маданияти-
нинг моддий жиҳатдан коъп истемол қилишга мойиллиги билан ажралиб 

---

101 
туради. Бу нарса товар ва хизматларнинг намойишлари ва улар туғдираётган 
ҳасад 
ва очкўзлик 
шунингдек 
кучли 
ҳохиш 
уйғотиш 
орқали 
истемолчиларнинг эҳтиёжини ҳатто камбағалроқ давлатларда аҳолининг 
сотиб олиш қобиляти паст бўлишига қарамай ортириб борилмоқда. 
Истеъмолнинг юқори даражада боълиши яхши ҳаёт тарзидан дарак беради. 
Глобал истеъмол маданияти шуни таъкидлайдики, инсонлар фан ва 
тараққиётнинг 
чексиз 
имкониятларига 
ишонадилар. 
Замонавий 
технологиялар шунчалик кўп нарса ва маълумотлар ишлаб чиқара бошладики 
улар инсонларнинг касаллик, очлик, камбагъаллик каби муаммоларини ҳал 
қила олишга қодир эканини ва келажак учун янада яхшироқ воситалар 
борлигига ишонтира олди. Бу тасаввурлар ҳамма нарсага эгалик қилиш, 
эркинликдан баҳраман бўлиш, ўзгаришлар қилишга ундамоқда. Шунинг учун 
глобал истеъмолчи маданиятига қуйдаги хусусиятлар мос: юқори ҳарид 
қобиляти, юқори индивидуаллашганлик даражаси, индивидуал эркинлик, 
моддий ютуқлар ва нарсаларга эътибор қаратилиши, вақт энг камёб неъмат 
деб қаралиши, келажакка кўпроқ йўналиш масадида ўтмиш қийматини 
пастлатиш тенденсияси, инновация ва ўзгаришларга зўр қизиқиш.
Истеъмол фарқидан ортда қолмаслик учун, замонавий инсон сифатида 
яшаш учун ва иқтисодий ўсиш ва либераллашишга эришиш учун керакли 
воситага айланди. Лекин, бази маданиятларда истеъмол ва моддийлик 
ёмонликни ифода этувчи белги сифатида кўрилади ва аҳмоқона, бекорга 
йўқотиш ва энгилтаклик деб қаралади. Улар ишонадики ортиқча истеъмол ва 
моддийлик инсонийлик, ижтимоий, атроф муҳит ва диний тарафадан 
хатарлидир. Мисол учун, глобал маданиятга хос атроф муҳит билан боғлиқ 
муаммолардан бири ва ортиқча истеъмол туфайли юзага келадиган ҳолат бу 
озон қатламининг емирилиши ва атроф муҳит заҳарланишининг ошишидир.