Toshkent moliya instituti "ijtimoiy fanlar" kafedrasi


  Substansiya  tushunchasining  mohiyati



Download 4,93 Mb.
Pdf ko'rish
bet94/643
Sana01.01.2022
Hajmi4,93 Mb.
#302989
1   ...   90   91   92   93   94   95   96   97   ...   643
Bog'liq
Mantiq

4.  Substansiya  tushunchasining  mohiyati. 

Falsafa  tarixida  o‘zining  mavjudligi  uchun  o‘zidan  boshqa 

hech  narsaga  muhtoj  bo‘lmagan  birinchi  asosni  ifodalash  uchun  «substansiya»  (lot.  «substantia»  – 

«mohiyat», «asos») kategoriyasi qo‘llaniladi. 

Ilk falsafiy yo‘nalishlarning vakillari barcha narsalar asosini 

tashkil  etuvchi  moddani  birinchi  asos  sifatida  tushunganlar.  Odatda,  bunday  asos  sifatida  o‘sha  davrda 

umumiy e’tirof etilgan birinchi stixiyalar: er,suv, havo, olov yoki fikriy konstruksiyalar, «birinchi g‘ishtlar» 

– apeyron, atomlar qaralgan. «Avesto»da birlamchi substansiya olov deb atalgan. Keyinchalik

 

substansiya 

kategoriyasi  o‘zgarmas,  nisbatan barqaror va hech narsa bilan bog‘liq

 

bo‘lmagan holda mavjud  o‘ta keng 

asosga aylandi. Inson idrok etadigan dunyoning

 

butun rang-barangligi va o‘zgaruvchanligi substansiya bilan 

bog‘lana boshladi.Bunday asoslar sifatida falsafada asosan materiya, Xudo, ong, g‘oya, flogiston,

 

efir va shu 

kabilar  amal  qilgan.

 

Substansiya  g‘oyasidan  turli  falsafiy  ta’limotlar  dunyoning  birligi  va  uning  kelib 

chiqishi haqidagi masalaga o‘zlari qanday javob berishiga qarab har xil foydalanadilar.

 

Monizm 

(yunon.  «monos»  –  «bitta»,  «yagona»)  dunyoning  narsalar  va  hodisalar  rang-barangligi  bir 

substansiyadan  iborat  degan  ta’limot

.  Dunyoning  kelib



 

chiqishi  va  mohiyati  haqidagi  hozirgi  ilmiy 

tasavvurlar,  shuningdek,  birinchi

 

asos  muammosiga  nisbatan  falsafa  tarixidagi  eng  salmoqli  yondashuvlar 

kurashi

 

nuqtai nazaridan substansiya tabiatini tushunishga nisbatan ancha keng tarqalgan



 

ikki yondashuv – 

materialis tik va idealistik monizmni qayd etish lozim.

 


Download 4,93 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   90   91   92   93   94   95   96   97   ...   643




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish