Toshkent moliya instituti "ijtimoiy fanlar" kafedrasi

ijtimoiy  o‘lim 

yuz  berganida  boshlanadi.  Surunkali  giyohvand 

moddalarini  iste’mol  qilish,  kashandalik,  ichki  likbozlik,  o‘z  hayotidan  doimiy  norozilik  ijtimoiy  o‘limni 

bildiradi. So‘ngra 

ruhiy 

o‘lim yuz beradi, bunda inson hayot tugagani va o‘limning muqarrar ekanligini va 

o‘z  hayoti  davomida  hech  narsaga  erisha  olmaganini  anglaydi. 

Miya  o‘lishi

  bilan  bosh  miya  faoliyati 

butunlay to‘xtaydi, organizmning turli funksiyalarini boshqarish barham topadi. Bu jarayon 

fiziologik o‘lim 

bilan  yakunlanadi.  Bunda  insonning  uni  tirik  organizm  sifatida  tavsiflovchi  barcha  funksiyalari  uzil-kesil 

to‘xtaydi. 

Suitsid

  (lot.  sui  caedere  –  o‘zini  o‘ldirish)  –  maqsadli  ravishda  o‘zini  hayotdan  mahrum  qilish,  odatda, 

ixtiyoriy va mustaqil ravishda o‘z joniga qasd qilish. Suitsidga mukammal ta’rifni fransuz sotsiologi Emil 

Dyurkgeym  bergan.  Uning  talqini  bo‘yicha,  shaxs  tomonidan  o‘zini  kutayotgan  natija  haqida  bila  turib, 

sodir  qilingan  salbiy  xatti-harakatning  bevosita  yoki  bilvosita  natijasi  bo‘lmish  har  bir  o‘lim  holati  o‘z 

joniga  qasd  qilishdir.  (Emil  Dyurkgeymning  1897  yilda  nashr  etilgan  “Suiqasd”  asari  suitsidga  oid 

adabiyotning  klassik  namunasidir.  Ushbu  asarda  olim  mavjud  statistik  ma’lumotlarga  tayanib  suiqasd 

nafaqat psixologik muammo, balki ijtimoiy ildizga ega xatar ekanligini isbotlagan.). O‘z joniga qasd qilish 

jamiyatda,  odamlar  orasidagi  munosabatlarda  inson  o‘zi  echa  olmagan  yoki  odatiy,  hammaga  ma’qul 

bo‘lgan  yo‘l  orqali  echishni  istamagan  muammolar  borligidan,  shaxsiy  musibat,  umidsizlik  va  tushkunlik 

bilan bog‘liq tashvish mavjudligidan darak beradi. O‘z joniga qasd qilishga ko‘pincha uzoq davom etadigan 

kasallik, ba’zan esa nogironlik ham sabab bo‘lishi mumkin. 

                                                           

41

 Годфруа Ж. Что такое психология. Т. 2. –М.: 1996 г. с. 11. 

---