Toshkent moliya instituti "ijtimoiy fanlar" kafedrasi



Download 4,93 Mb.
Pdf ko'rish
bet223/643
Sana01.01.2022
Hajmi4,93 Mb.
#302989
1   ...   219   220   221   222   223   224   225   226   ...   643
Bog'liq
Mantiq

 

 

 

110 



 

(1709–1751)  ilgari  surgan  g‘oyalar  bilan  to‘qnashadi.  Boshqa  bir  mashhur  fransuz  faylasufi  R.Dekart 

(1596–1650) asarlarida inson mohiyati masalasiga nisbatan butunlay o‘zgacha  yondashuvga duch kelamiz. 

U«Inson fikrlovchi narsadir», deb hisoblaydi.  «Inson, u uzoq vaqt o‘ylaganidek, dunyoning statik markazi 

emas, balki evolyusiyaning o‘ziga va cho‘qqisi bo‘lib, bu ancha go‘zalroqdir», deb qayd etadi atoqli fransuz 

faylasufi  va  teologi  P.T.  de  Sharden  (1881–1955).  Unga  zid  o‘laroq,  A.SHopengauer  (1788–1860)  inson 

nuqsonli mavjudot ekanligini ta’kidlaydi, uni «tabiat xalturasi», deb ataydi. Fransuz yozuvchisi va faylasufi 

J.P.Sartr  (1905–1980)  bu  fikrni  butunlay  rad  etadi.  Uning  fikricha,  inson  kelajakka  qarab  intiladi  va  shu 

tariqa o‘zini o‘zi yaratadi. U «Inson – odamzod kelajagidir», deb ta’kidlaydi. Shunday qilib, falsafaning ikki 

yarim  ming  yillik tarixi mobaynida insonga juda ko‘p ta’riflar va tavsiflar berildi, u ko‘p sonli  sinonimlar 

orttirdiki,  falsafiy  tahlilning  boshqa  biron-bir  ob’ektida  bunday  holga  duch  kelish  mushkul.  Zero,  falsafa 

tarixida inson: 

– «aqlli mavjudot»; 

– «siyosiy hayvon»; 

– «tabiat gultoji»; 

– «hayotning boshi berk ko‘chasi»; 

– «hayotning soxta qadami»; 

– «mehnat qurollari yasovchi hayvon»; 

– «o‘zlikni anglash qobiliyatiga ega mavjudot»; 

– «ma’naviy va erkin mavjudot» va hokazolar sifatida talqin qilingan. 

Inson  qaerdan  va  qanday  paydo  bo‘lgani  haqidagi  ko‘p  sonli  g‘oyalar  orasidan  eng  muhimlarini  ajratib 

olsak,  ularning  barchasini  ma’lum  darajada  shartlilik  bilan  ikki  asosiy  konsepsiya 



–  insonning  tabiiy  va 

g‘ayritabiiy kelib chiqishi haqidagi konsepsiyalar 

doirasida birlashtirish mumkin. 



Insonning  kelib  chiqishi  haqidagi  birinchi  yondashuv  insonning  paydo  bo‘lishiga  olib  kelgan  tabiatning 

qonuniy rivojlanishi g‘oyasi

dan kelib chiqadi. Bunda



 

inson jonsiz, keyinchalik esa – jonli moddaning tabiiy 

evolyusiyasi mahsuli

 

sifatida qaraladi. Mazkur konsepsiya, 1859 yilda, inson kelib chiqishining



 

tabiiy-ilmiy 

talqiniga  asos  bo‘lgan,  CH.Darvinning  «Hayvon  va  o‘simlik  turlarining  kelib  chiqishi  haqida»  deb 

nomlangan  mashhur  asarini  e’lon  qilgan  evo-lyusion  nazariyasiga  tayanadi  va  hozirgi  vaqtda  molekulyar 

biologiya  va  gen  injeneriyasi  sohasida  erishilgan  eng  so‘nggi  yutuqlar  ta’sirida  o‘z  shakl-shamoyilini

 

sezilarli  darajada  o‘zgartirib,  aksariyat  olimlar  uchun  ularning  ilmiy  faoliyatida  o‘ziga  xos  dasturilamal 

bo‘lib xizmat qilmoqda. Ikkinchi yondashuv insonga, Xudo yoki kosmik Aql mehnatining mahsuli sifatida 

qarab, uni g‘ayritabiiy asosdan keltirib chiqaradi



.

 


Download 4,93 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   219   220   221   222   223   224   225   226   ...   643




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish