Toshkent moliya instituti "ijtimoiy fanlar" kafedrasi

 

 

 

53 

 

avvalgi borlig‘ini yo‘qotib, modda va energiyaning saqlanish qonuniga binoan boshqa narsaga aylanadigan 

muttasil  davom  etuvchi  jarayondir.  Notirik  tabiatning  hozirda  mavjud  bo‘lgan  butun  rang-barangligi  o‘z 

asosiga ega, ya’ni u qachondir vujudga kelgan. Bu fikrni kengayib borayotgan Olam haqidagi hozirgi ilmiy 

tasavvurlar  ham  tasdiqlaydi.  Biroq,  olimlar  fikriga  ko‘ra,  biz  yashayotgan  Olam  tarixi  boshlanishiga  asos 

bo‘lgan  «Katta  portlash»  nazariyasi  dunyoning  mohiyati  va  uning  tuzilishi  xususida  yangi  va  yangi 

masalalarni  kun  tartibiga  qo‘ymoqda.  Tabiiy  fanlarning  ma’lumotlari  taxminan  15  milliard  yil  muqaddam 

ayrim osmon jismlari mavjud bo‘lmagani, bizning

 

Olam deyarli bir jinsli kengayib borayotgan plazmadan 

tashkil  topganidan

 

dalolat  beradi

.  Endilikda  bir-biridan  uzoqlashayotgan  galaktikalar  tarkibiga  kiruvchi 

yulduzlar,  sayyoralar,  asteroidlar  va  boshqa  ko‘plab  kosmik  jismlar  mavjud  bo‘lib,  bu  galaktikalarning 

to‘dalarida  vaqti-vaqti  bilan  fanga  ma’lum  bo‘lmagan  sabablarga  ko‘ra  ulkan  tadrijiy  va  inqilobiy 

o‘zgarishlar yuz beradi. 

Yer tarixi. 

Ilmiy tasavvurlarga ko‘ra, biz yashayotgan sayyora taxminan 4,5 milliard yil muqaddam Quyosh 

tizimida sochilib yotgan gazsimon-changsimon moddadan paydo bo‘lgan, muayyan moddiy jism sifatida o‘z 

borlig‘ini  kasb  etgan,oradan  yana  bir  milliard  yilcha  vaqt  o‘tgach,  Erning  geologik  tarixi  boshlangan. 

Hozirgi  zamon  fani  aniqlagan  eng  qadimgi  tog‘  jinslarining  yoshi  shundan  dalolat  beradi.  Shunday  qilib, 

Yer  jonsiz  tabiatining  moddiy  dunyosi  o‘zining  aniq  geologik  yil  hisobiga  ega  va  uning  borlig‘i 

sayyoramizning  umumiy  evolyusion  jarayonlari  bilan  bog‘liq.  Erning  tabiiy  kosmik  jism  sifatidagi 

evolyusiyasini esa nafaqat tog‘ jinslari yoki qit’alar tarixi, balki minerallar, foydali qazilmalar, keyinroq esa, 

oliy shakllar darajasigacha rivojlangan jonli mavjudodlarning paydo bo‘lishi ham tasdiqlaydi.