Toshkent moliya instituti "ijtimoiy fanlar" kafedrasi

Xalqchillik  tamoyili.

  San’at  asari  xalq  uchun  yaratiladi.  Lekin  xalq  degani,  bu  –  aholi  emas, 

aholining fikrlaydigan, milliy qadriyatlarga befarq qaramaydigan, afkor, tinglay olish, tomosha qila bilish va 

o‘qish qobiliyatiga ega qismi. Asardagi xalqchillik ana shu ko‘pchilikning shodligu qayg‘usini, dardlarini, 

intilishlarini, muammolarini qay darajada tushunarli tarzda ifodalay olishi bilan belgilanadi. Xaqiqiy san’at 

asari «qoralar» (omma) uchun ham, «saralar» (elita) uchun ham yaratilmaydi, tabaqaviylik, mahalliychilik, 

millatchilik  singari  salbiy  yo‘nalmalardan  yiroq  bo‘ladi,  boshqacha  qilib  aytganda,  podsholar  haqidagi 

asarni  –  fuqarolar,  fuqarolar  haqidagi  asarni  -  podsholar  tushunganida,  unday  asarni  xalqchil  deyish 

mumkin.  Masalan,  Navoiyning  «Farhod  va  SHirin»,  «Sab’ai  sayyor»  dostonlari  podsholaru  malikalar 

haqida, lekin xalqqa tushunarli. CHunki ular xalqning vakillari sifatida badiiy qiyofaga ega qahramonlardir. 

YOki Sulaymon YUdakovning «Maysaraning ishi» operasi xalq orasida shuhrat qozongani hech kimga sir 

emas. Bu asar orqali, bizda yosirabroq qaraladigan, opera san’ati ham ruhimizga singib ketdi. Xalqchillikda 

muhimi  –  san’atkor  tomonidan  xalq  ruhini  anglay  bilish  va  uni  in’ikos  ettira  olish,  millatni  millat  qilgan 

qadriyatlar  mohiyatini  badiiy  qiyofalar  orqali  aks  ettirish.  Xalqchillik  tamoyilining  yana  bir  muhim  jihati 

shuki,  san’at  asari  u  –  tarixiymi,  zamonaviymi,  –  xalqning  orzu-ideallarini  ifodalashi,  ya’ni  kechani  yoki 

---