Toshkent moliya instituti f. T. Bazarova

 

6-masala 

 

«Xushtaom» nomli umumiy ovqatlanish firmasi oshxona jihozlari, 

asboblari sotib olish maqsadida «Maishiy mollar» firmasi bilan 

shartnoma tuzdi. Shartnomaga ko‘ra xaridor 100 % to‘lovni amalga 

oshirgandan so‘ng sotuvchi korxona asboblar va jihozlarni yetkazib 

berishi lozim. Xaridor 50 % to‘lovni amalga oshira olmasligini ma’lum 

qildi.Vaziyatni hal qiling. Tomonlar huquqlarini asoslab bering. 

 

7-masala 

 

Ekspert jurnalining 2000 yil 

№

 12 sonida shved mebeli chiqaradi-

gan IKEA firmasining Rossiyadagi do‘kon – ombori haqida ma’lumotlar 

nashr qilingan. 

Firmaning kapitali - 2899 rubl. 

Tungi lampa - 129 rubl. 

Vino uchun bokallar – 146 rubl. 

---

366 

 

Ushbu firma Rossiyadagi 3 – 4 tadan iborat bo‘lgan oilalarni o‘zi-

ning xaridorlari deb, hisoblaydi. Ularning 1 oylik daromadi 200$ – 400$ 

gacha va kvartiralarning umumiy maydoni 52 kv.m. Yarim asrlik 

kompaniyaning asosiy shiori-“ommaviylik”, “oddiylik”, “arzonlik”. 

Butun dunyo bo‘yicha 158 ta kompaniyalarining do‘konida yuqoridagi 

talablar bir necha oddiy uslublar bilan faoliyat yuritadi. Firma tomo-

nidan atigi 10 % assortimentdagi mebel ishlab chiqiladi. Qolgan qismi 

mol yetkazib beruvchi yoki ta’minotchilardan sotib olinadi.  Shu bilan 

birga ular bilan dizayn ishlab chiqiladi va mahsulotning tannarxini 

pasaytirish uslublari izlanadi. Narxlarni tushirish va sifatni ko‘tarish 

maqsadida IKEA kompaniyasi eshik ishlab chiqaruvchilarga stolning 

ustki qismlari (“Stoleshnitsa”) ni, stolning oyog‘ini va karkasini super-

marketlar uchun metalldan aravachalarni ishlab chiqaruvchi fabrikaga 

buyurtma beradi. Firma mebelni ajratilgan turda kam joyni egallashi 

evaziga tashish uchun ham iqtisod qilib past narxlarni ushlab turadi. Eng 

asosiy yangilik mebelni xaridor do‘kondan o‘zi olib ketadi va mustaqil 

turda yig‘adi. Bunda mebelni yig‘ish, chakana sotish va yetkazib berish-

dagi iqtisod, ya’ni tejamlilik yaqqol ko‘rinadi. Barcha do‘konlar shahar-

dan tashqarida joylashganligi evaziga yerlarni egallab turish uchun narx-

lar to‘lovi juda past. IKEA kompaniyasi Rossiya ishlab chiqaruvchilarini 

ham jalb qiladi. Shu sababli mahalliy ishlab chiqarish mahsulotlarining 

bir qismi ham past narxlarni ushlab turishda yordam beradi. Shunday 

qilib IKEA do‘konidagi o‘rtacha xarid 40$ ni tashkil etib, analitik 

tahlilchilar fikriga ko‘ra Rossiyadagi mebel biznesini to‘liq o‘zgarishiga 

va’da beradi. Quyidagi savollarga javob berib, vaziyatni tahlil qiling.  

Rossiya  IKEA maqsadli bozoriga xarakteristika bering (tavsif).  

IKEAni narx strategiyasi va narx siyosatining maqsadini aniqlang.  

IKEA firmasining mahsulotiga past narxlarga nima evaziga erishi-

ladi.  

IKEA mahsulotlarining sifati haqida nima deyish mumkin?  

Ushbu mahsulotni maqsadli bozoriga e’tiborni jalb qilishda narx 

qanday rol o‘ynaydi?  

“Xarid qil va sot” savdo majmuasi “BOBO” mahsuloti narxini 45 

rubldan 42 rublgacha tushirdi. Shuning evaziga sotuv hajmi 64200 dan 

66100 donaga ortdi. Talabning elastikligini aniqlang.  

 

---

367