Toshkent moliya instituti f. T. Bazarova

 

 

15-masala 

 

 

 

O‘z mahsulotingizga tovar belgisini yarating. Eslab qolish oddiyligi, 

firma faoliyati profiliga to‘g‘ri keladigan va originalligi nuqtayi nazaridan 

tahlil qiling.   

16-masala 

 

 

 

O‘z firmangiz tovarlarining qadoqlash (upakovkasi)ni aytib bering.  

 

 

17-masala 

 

 

 

Quyidagi tovarlarni 3 darajali tahlilini o‘tkazing.  

-

 

krem, “Dansova” detektivi, kinoteatrda film.  

-

 

yumshoq mebel, zamonaviy tufli, avtomat kir yuvish mashinasi.  

 

 

Muammoli vaziyatlar 

 

 

 

1.

 

Amaliy 

marketingning 

kritik 

yondashuviga 

ko‘ra 

iste’molchilarning  ehtiyojlarini  qondirish  uchun  minimal  kerak 

bo‘ladigan tovarlarni marketing sotib olishga undaydi.  Ushbu fikrga o‘z 

munosabatingizni bildiring.  

2.

 

Bir kun Yuliy Sezar Rimlik mehmonlarni kutib olish uchun o‘z 

oshpazi  Klodiyga  mehmonlarni  hayratga  soladigan  taom  tayyorlashini 

buyurdi.   Tushlik   vaqtida  

oshpaz  

bir   uyum 

 

qisqichbaqalarni  mehmonlarga  taqdim  etdi.  Ammo  mehmonlar 

tayyorlangan  taomning  hech  qanchalik  hayratomuz  emas  ekanligini 

bildirdilar.  Shunda  oshpaz  mehmonlarga  yuzlanib  qisqichbaqalar 

qaynatib pishirilgan bo‘lsada ular qimirlayotganligini ko‘rsatdi va rimlik 

mehmonlarni  hayratga  soldi.  Mehmonlarni  kuzatib  Yuriy  Sezar 

Klodiydan  bunga  qanday  erishganlik  sirini  so‘radi.  Klodiy  esa  bu  juda 

oddiy shunchaki, pishgan qisqichbaqalar orasiga  bitta tirik qisqichbaqani 

---

 

396 

 

 

 

qo‘yib yuborganligi va u qimirlashi bilan qolganlarini ham qimirlatishini 

tushuntirdi.  

   Rivoyatdagi tirik qisqichbaqa singari bozor iqtisodiyoti sharoitida 

marketing ham o‘zi harakatlanib bozorni ham harakatlantirishini 

tushuntirib bering.  

3.

 

Janubiy Afrika aholisi uchun Brazilyada Oyoq kiyimlar islab 

chiqarish  fabrikasini  qurish  oldidan  2  ta  marketolog  tadqiqot  o‘kazish 

uchun yuborildi. 2 ta marketolog 2 xil fikr bilan qaytdi.  

1-marketolog:  oyoq  kiyimlar  fabrikasuini  tezda  qurish  zarurligini 

aytdi.  

2-  marketolog:  oyoq  kiyimlar  fabrikasini  qurish  shart  emasligini 

aytdi.  

Sizning fikringiz qanday? Qaysi marketologning fikri to‘g‘ri?  

4.Quyidagi 

firmalarning 

faoliyati 

marketingning 

qaysi 

konsepsiyasiga asoslangan?  

     “Viktoriya” firmasi erkaklar kiyimlarini tikish bilan shug‘ullanadi. 

Yangi modellarini yaratish uchun firma bozor talabiga asoslanadi.  

     Savdo tarmog‘iga mebel fabrikasi arzon, qulay, sifatli mebellarni 

ishlab chiqaradi  va keng assortimentda taqdim etadi.  

    “Zebra  firmasi”  kanselyariya  mahsulotlarini  ishlab  chiqaradi. 

Faoliyat ko‘rsatayotgan bozor talabini o‘rganmasdan tovar harakatining 

agressiv shakliga mo‘ljal olib mahsulot yaratadi.  

    “Elektron”  kompaniyasi elektron, maishiy tovar ishlab chiqarishda 

tovar  zamonaviyligiga  e’tibor  qaratadi.  Ular  firmani  boshqarishda 

o‘zining tovariga mavjud talabni o‘rganmasdan urg‘uni tovar siyosatiga 

qaratadilar.  

     “Jamiyat”  

qurilish   kompaniyasi  

faqat  

mazkur 

 shaharda ro‘yxatdan o‘tgan ishchi xodimlarni ishga qabul qiladi.  

     Sizning  kompaniyangiz  marketingni    tashkil  etishda  qanday 

konseptual yondashuv bilan boshqaradi?  

5.

 

Quyidagi holatlarda marketing axborotining qanday turi zarur? 

Ularni qaysi manbalardan olish mumkin?  

Bolalar  o‘yinchoqlari  zavodi  o‘yinchoqlarni  sotib  olishda 

otaonalarning qarorlariga bolalarning ta’siri darajasini o‘rganish.   

Tez  rivojlanayotgan  Chirchiq  shahrida  yangi  kafeni  joylashtirish 

imkoniyatini o‘ylab ko‘rmoqda.  

---

 

397 

 

 

 

Toshkent 

viloyati 

Moliya-iqtisodiyot 

kolleji 

korxona 

va 

tashkilotlarga uning bitiruvchilari qanchalik kerakligini aniqlamoqda.  

6.

 

Sizning o‘quv yurtingizga qo‘shni yangi pitseriyani ochishni 

o‘ylab yurgan tadbirkor duch kelishi mumkin bo‘lgan raqobatchilarning 

to‘rtta turi haqida aytib bering!   

Nima uchun u ko‘proq pitsa sotilishiga to‘sqinlik qilishi mumkin?  

7.

 

Yarim  tayyor  mahsulot  ishlab  chiqaruvchi  O‘zbekistonning 

oziqovqat sa’noati kompaniyalarining muvaffaqiyatiga  mikromuhitining 

qanday tendensiyalari ta’sir ko‘rsatishi mumkin?  

8.

 

Jamiyatni  atrof-muhitning  holati  ko‘proq  bezovta  qilmoqda. 

Plastik  qadoqlardan  foydalanayotgan  korxonalarning  faoliyatiga  ushbu 

holat qanday ta’sir ko‘rsatishini tushuntirib bering.  

9.

 

“Kitoblar  dunyosi”  do‘koniga  tashrif    buyurganlardan  necha 

foyizi  xarid  qilganligini  baholash  zarur.  Shunday  sharoitda  ma’lumot 

to‘plashning qanday usulidan foydalanish mumkin?  

10.

 

O‘z firmangizning mikro muhitini tariflab bering!   

11.

 

Sizning  firmangiz  mikro  muhit  omillarining  o‘zgarishini 

qanday qabul qilganligini (ta’sirini) ko‘rsating.  

12.

 

Sizning  firmangiz  duch    kelgan  raqobatchilar  guruhi  haqida 

aytib bering.  

13.

 

Sizning  firmangiz  ishtirokchi  bo‘lgan  bozordagi  talabning 

holatini baholang.  

14.

 

Firmangiz mahsulotlarining potensial iste’molchilarini qanday 

qilib rag‘batlantirishingizni ayting.  

15.

 

Sizning firmangiz raqobat kurashida (bozor ulushiga bo‘g‘liq 

holda) qanday o‘rin tutadi?  

16.

 

Segmentatsiya yordamida  firma qanday maqsadga erishadi?  

17.

 

Korxona tomonidan segmentatsiyaning aniq belgilarini tanlash  

nimaga bog‘liq?  

18.

 

Qanday 

tovarni 

ishlab 

chiqaruvchilar 

nodifferensial 

marketingga  amal  qilishi  kerak    va  ular  nima  uchun  tejamkor 

hisoblanadilar?  

19.

 

Nima  sababdan  konsentrlangan  marketing  tavakkalchilikni 

oshirish bilan bog‘liq? Siz ushbu strategiyani qo‘llovchi firma tomonidan 

risklarni pasaytirishga qanday maslahat berasiz?  

---

 

398 

 

 

 

20.

 

Firma  uchun  bozor  segmenti  jozibadorligini  baholash 

mezonlarini aytib bering.  

21.

 

Nima  sababdan    marketing  bozor  segmentatsiyasini  va 

maqsadli bozorni tanlashni taqozo etadi?   

22.

 

“Yevro spor tplus” firmaning yillik daromadi  -10.000.000 $, 

xarajatlari esa 5.000.000 $. Bu firmaning rentabellik darajasini toping va 

izohlang.  

23.

 

Siz  marketing  bo‘limi  boshlig‘isiz,  tovarlaringiz  yaxshi 

sotilmayapti. 

Buni 

oldini 

olish 

maqsadida 

siz 

reklamadan 

foydalanishingiz  kerak.  Bu  vaziyatda  reklamaning  qaysi  turidan 

foydalanish maqsadga muvofiq, deb o‘ylaysiz va  nima uchun?  

24.“Nilufar”  firmasi  bankrotga  uchrash  arafasida.  Bankrotlikdan 

qutulishning  bitta  yo‘li  davlatdan  dotatsiya  olishdir.  Lekin  davlat 

dotatsiyani 3 oydan keyin bera oladi. Vaqt juda oz. Bunday vaziyatda siz 

rahbar sifatida qanday ish tutasiz?  

25.

 

Sizning  kompaniyangiz  yaqinda  ish  boshladi.  Mahsulot 

ma’lum  muddat bozorda yaxshi sotildi. Vaqt o‘tishi bilan shu bozorda 

sizning  mahsulotlaringizga  bo‘lgan  talab  keskin  tushib  ketdi.  Bunday 

vaziyatda menejer sifatida qanday yo‘l  tutishingiz kerak?   

26.

 

Sizning  kompaniyangiz  xizmat  ko‘rsatuvchi  kompaniya 

hisoblanadi.  Vaqt  o‘tishi  bilan  kompaniyangiz  o‘z  mijozlarini  yo‘qota 

boshladi.  Bunga  xodimlaringizni  barchasi  malakali  bo‘lishiga 

qaramasdan,  ularning  mijozga  yomon  xizmat  ko‘rsatayotganligi  sabab 

bo‘ldi. Mijozlar sonini ko‘paytirish uchun qanday chora-tadbirlar ko‘rish 

kerak?