Toshkent moliya instituti f. T. Bazarova

Sotuv tizimini tashkil etish va nazorat qilish (kontrolling) 

 

---

 

333 

 

 

 

 

 

Tijorat  kommunikatsiyada  ishtirok  etuvchi  korxona,  tashkilot  va 

shaxslar tovar sotish tizimida quyidagi vazifalarni bajaradi:  

• 

Tovar va xizmatlarni tarqatishda strategik va taktik rejalarni tuzish, 

ularni marketing tadqiqotlari va axborotlarini to‘plash.  

• 

Sotuvni rag‘batlantirish.  

• 

Potensial iste’molchilarga o‘zaro ta’sir.  

• 

Iste’molchilar  talabini  o‘rganish,  ularning  talablariga  tovarni 

moslashtirish.   

• 

Mahsulotlarning  potensial  iste’molchilarini  o‘rganishda  aloqalarni 

tashkil etish.  

• 

Tovar  harakatini  tashkil  etish  va  rejalashtirish  (transport,  saqlash, 

nazorat).  

• 

Tanlangan  taqsimlash  kanali  bo‘yicha  tovar  oqimi  harakati  uchun 

moliyalashtirish.  

• 

Bo‘lishi mumkin bo‘lgan xavflarni oldini olish va kafolatlash.  

Yuqorida  sanab  o‘tilgan  funksiyalar  ishlab  chiqaruvchi  firma  yoki 

vositachi  sotuvchi  tashkilot  orqali  ham  bajarilishi  mumkin.  Tovarlarni 

tarqatish kanallarini tanlash muhim bo‘lib, ko‘p jihatdan samaradorlik shu 

omillarga  bo‘g‘liq.  Sotish  kanallari  samaradorligi  u  yoki  bu  kanaldan 

foydalanganda  kutilishi  mumkin  bo‘lgan  samarani  bu  kanalni  tashkil 

qilish  va  eksplutatsiya  qilishga  sarf  qilingan  xarajatlarga  nisbati  bilan 

aniqlanadi.  

Tovarlarni  sotish  jarayonida  qarorlarni  qabul  qilish  juda  murakkab 

jarayon 

hisoblanadi. 

Taqsimlash 

qismining 

dastlabki 

muhim 

ko‘rsatkichlari quyidagilar hisoblanadi:   

1)

 

iste’molchilar xatti-harakati;   

2)

 

mahsulot  xususiyatlari  (saqlash,  muddati,  sinish-sinmasligi, 

hajmi va h.k);   

3)

 

raqobatchilarning xususiyatlari (kuchli, kuchsiz tomonlari);   

4)

 

ishlab chiqaruvchi korxonaning ko‘rsatkichlari;   

5)

 

huquqiy–ekologik omillar tahlili. (11.1.-jadval) va b.