Toshkent moliya instituti f. T. Bazarova

Tovar–moddiy zaxiralar

. Tovar–moddiy zaxiralar darajasi haqidagi 

qarorlar – xaridorlar talablarini qondirishga ta’sir etuvchi tovarlar harakati 

sohasidagi  yana  bitta  qaror.  Bozor  ishtirokchisi  firma  mijozlarining 

hamma  buyurtmalarini  bajarish  uchun  yetarli  tovar  zaxiralariga  ega 

bo‘lishni  xohlaydi.  Biroq  firma  uchun  bunchalik  ko‘p  zaxirani  saqlash 

rentabelli  emas.  Mijozlar  uchun  servis  darajasini  oshirish  davomida 

tovar–moddiy  zaxiralarini  saqlash  xarajatlari  jiddiy  o‘sadi.  Rahbariyat, 

tovar zaxiralarini ortishini oqlash uchun savdo va daromadlar yetarlicha 

o‘sish  –  o‘smasligini  bilishi  kerak  bo‘ladi.  Faqat  shundan  keyin 

qo‘shimcha  partiya  tovarlarni  qanchalik  darajada  buyurtma  qilish 

masalasi  hal  qilinishi  mumkin  bo‘ladi.  Masalan,  “Toyota”  firmasi 

mahsulotlari  tannarxini  pasaytirish  omillaridan  biri  butun  dunyoga 

mashhur  “jit”  (just  in  time  -  aniq  o‘z  vaqtida)  tizimini  qo‘llashdir.  Bu 

ishlab  chiqarishning  ombordan  foydalanmaydigan,  uncha  katta 

partiyalarda  bo‘lmagan  “kanban”  signali  bo‘yicha  tizimi.  “Jit”  –bu 

komplektlovchi mahsulotlar omborlarini bartaraf qilish uchun kurash va 

ishlab chiqaruvchi hamda yetkazib beruvchilar tomonidan ideal darajada 

qo‘yilgan ta’minot. “Toyota” omborining “chidamlilik zaxirasi” o‘rtacha 

2-3  soat,  tarmoqlar  qatoriga  ko‘ra  sal  yuqoriroq–  maksimum  0,5  kun. 

Tartibsiz  omborga  joylashtirish  va  istagancha  saqlab  turish,  bu  tashlab 

yuborilgan  pullar,  vaqt  va  oqilona  foydalanilmagan  maydon. 

“Toyota”ning prinsipi ana shunday.